***

Er werd nieuwsgierig omgekeken en gefluisterd toen Letiva het schoolplein op kwam lopen. Ze was na het gebeuren vier dagen thuisgebleven. Haar moeder had het idee geopperd, zodat Letiva van de schrik kon bekomen. Normaal gesproken is een paar dagen geen school heerlijk, maar nu was het een marteling. Ze miste Sam. Natuurlijk had ze die dagen veelvuldig telefonisch contact met hem gehad, maar dat was toch iets heel anders. Ze wilde hem voelen, hem kussen en door zijn haren woelen. Hij was maandag wel gewoon naar school gegaan. Het nieuws over de vechtpartij was hem vooruitgesneld. In eerste instantie werd Sam argwanend en boos nagekeken. Toen hij om opheldering vroeg, bleek al snel dat Lex had lopen stoken. Hij had er een bizar wildwest-verhaal van gemaakt: Ed als nietsvermoedend slachtoffer dat lafhartig met een honkbalknuppel in elkaar was geslagen door zijn gestoorde vriend. De ruzie ging om tien euro, die Sam van Ed had geleend en niet wilde terugbetalen. Ed lag in het ziekenhuis met vier gebroken ribben, een arm uit de kom en een hersenbeschadiging. De rest van zijn leven moest hij in een rolstoel doorbrengen. Sam was woedend toen hij het verhaal had aangehoord. Het liefst had hij Lex opgezocht en hem de huid volgescholden. De fantast! Maar met een dergelijke actie speelde hij hem alleen maar in de kaart. Daarmee zouden de roddels, dat hij een gevaarlijke en agressieve gek was, alleen maar worden bevestigd. Sam besloot om met zijn versie in de aanval te gaan. Dat hij toevallig langskwam en zag dat Ed een meisje tegen de grond had gewerkt. Hij hoorde Ed racistische uitspraken doen en wist in eerste instantie niet eens dat het om Letiva uit zijn klas ging. De uitleg van Sam klonk heel aannemelijk, vooral omdat Ed zijn mening over buitenlanders nooit onder stoelen of banken had gestoken. Uiteindelijk werd Sam op school tot held gebombardeerd. Letiva zette haar fiets in de stalling en was zich er sterk van bewust dat ze vanaf nu het onderwerp zou zijn van geroddel. Dat betekende dat ze extra alert moest zijn en zich niet mocht verspreken, want vragen gingen er geheid komen. Ze had met Sam tientallen malen het scenario doorgesproken. Ze zocht het schoolplein af en zag hem langs de zijkant van het gebouw staan. Hij stak zijn hand op en zij deed hetzelfde. Zou ze naar hem toe gaan of viel dat juist op?

'Letiva...' Zeynep kwam aanfladderen en sloeg spontaan haar armen rond Letiva's nek. 'Waarom heb je me niet teruggebeld? Ik was echt heel bezorgd. Gaat het met je?'

Met een strak gezicht had Sam in de pauze Letiva opgezocht en geïnformeerd naar haar gezondheid. Als vliegen op honing hadden tientallen nieuwsgierigen zich binnen een halve minuut om het tweetal heen gegroepeerd. 'Het werd tijd dat iemand Ed eens een keer een ram voor zijn kop gaf', meende Meivin, een jongen uit groep vier. 'Hij is altijd bezig met treiteren en ruziemaken. Misschien leert hij het dan af.'

'Hij heeft verleden maand samen met nog twee anderen Mucha in elkaar geslagen', riep Els met een verhit gezicht. 'Alleen maar omdat ze Surinaamse is. Haar hele lichaam zat onder de blauwe plekken.'

'Zaterdag had hij Gwen te pakken. Gwen kon gelijk door naar het ziekenhuis. Twee hechtingen boven zijn oog. Het jochie is pas negen.'

'Afgelopen zaterdag?' herhaalde Letiva. Ze maakte een rekensommetje in haar hoofd. 'Toen lag Ed toch in het ziekenhuis?' Ze schenen haar niet te horen. Het ene sterke verhaal na het ander werd opgedist.

'Ik vind dat ze hem van school moeten schoppen', riep er een en deze opmerking werd juichend gesteund. 'We moeten handtekeningen verzamelen en die lijst aan de schoolleiding geven. Ed is niet langer welkom en als hij toch terugkomt op school, dan gaan we gewoon staken.' Er werd geapplaudisseerd. Letiva voelde vanbinnen iets verstrakken en zocht oogcontact met Sam. Al die aandacht kon nooit goed zijn.

'Kijk!' Zeynep zag hem als eerste aankomen. Zijn zware wenkbrauwen waren gefronst en zijn peper-en-zoutkleurige haar in een strakke coupe gekamd. Alle ogen draaiden naar de ingang van het schoolplein en zagen de man met ferme stappen op hen afkomen. Letiva hield haar adem in terwijl haar hart van schrik oversloeg. Ze slikte en vond haar stem terug. 'Pap, wat doe jij nou hier?'

'Ik ben hier voor Sam. Ik wil hem graag bedanken.' Hamid keek vragend de kring rond. 'Waar is de heldhaftige jongeman die mijn dochter heeft beschermd?'

Aarzelend deed Sam een stap naar voren. 'Dat ben ik, meneer.' 'Bedankt, vriend.'

Met een onnozele grijns schudde Sam de uitgestoken hand.

'Ik heb speciaal vrij genomen om jou te ontmoeten', zei Hamad terwijl hij de hand stevig vasthield. 'Je bent een geweldige kerel met een zuiver hart.'

'Dat valt wel mee', antwoordde Sam wat opgelaten.

'Nee! Ik meen het. Niet iedereen heeft het lef in zijn lijf om het voor een ander op te nemen. Je loopt toch het gevaar om zelf ook gewond te raken.'

'De fascist was al weken Letiva aan het treiteren', mengde Meivin zich nu in het gesprek. 'Meisjes met een hoofddoek zijn altijd de pispaal bij Ed.'

'Is dat zo?' Hamad keek zijn dochter verbaasd aan. 'Heeft die hond jou al weken lastiggevallen? En alleen omdat je een allochtoon bent? Waarom heb je mij niets verteld?' Zijn gezicht stond opeens grimmig en hij had zijn ogen tot spleetjes geknepen.

'Het leek me niet belangrijk', verdedigde Letiva zich. 'Zo iemand moetje gewoon negeren.'

'Wie worden er nog meer gepest', wilde Hamad weten terwijl zijn ogen het schoolplein afzochten. Hij telde veertien meisjes met een hidjab.

'Allemaal', zei Meivin en er werd bevestigend gemompeld. 'Allemaal? Jij ook?' Hamad wendde zich tot Aisha. Deze knikte. 'Tegen mij deed hij net zo lullig', antwoordde Zeynep ongevraagd. 'Elke dag weer. Hij maakte meestal van die stomme grapjes over mijn kleren.'

'Komen de docenten dan niet in actie?' bromde Hamad vol ongeloof.

'Die hebben het niet door', antwoordde een jongen met blond, krullend haar en een gezicht vol puisten. 'Die zitten de hele dag aan de koffie.'

'We willen handtekeningen gaan ophalen', zei Els strijdlustig. 'Ze moeten Ed maar van school sturen.' 'Dat doen ze nooit', riep de jongen met de puisten. 'Hij krijgt niet eens een waarschuwing. Wedden? Ze doen net alsof ze gek zijn.'

'Maar als niemand hem waarschuwt gaat hij gewoon verder met zijn pesterijen.' Het was duidelijk dat de woede in Hamad groeide.

'Sam heeft het hem toch duidelijk gemaakt?' kwam Letiva snel in het verweer. Ze voelde dat de sfeer omsloeg. 'Dat verandert zijn mening over buitenlanders niet', stookte Adri het vuurtje nog eens extra op. 'Hij houdt zich waarschijnlijk een paar weken koest, maar daarna begint hij gewoon weer. Hij weet niet beter.'

'Dan lijkt mij een opvoedkundig gesprek hier op zijn plaats.'

De groep keek Hamad aan. 'Waar woont Ed?'

'U kunt beter niet naar die mensen gaan', probeerde Sam de man op andere gedachten te brengen. 'De ouders van Ed zijn precies eender. Die hebben het ook niet zo op buitenlanders.

Ze zijn behoorlijk... grof en agressief.'

'Toch ga ik. Ze moeten weten dat ik niet toesta dat mijn dochter wordt beledigd. Dat is nergens voor nodig. Ze doet niemand kwaad.'

'Als ik u was, ging ik niet alleen.'

'Dat doe ik ook niet. Ik neem mijn zoons mee. Dan houden ze zich wel koest.'

'Pap, alsjeblieft?' smeekte Letiva wanhopig. 'Nee! Mijn besluit staat vast. Vertel mij waar hij woont.' 'Op de Singel nummer negen', antwoordde een van de sensatiezoekers. 'Tegenover de speeltuin.'

De Singel lag in de nieuwbouwwijk Waldeck die in 2005 aan de rand van de stad was gebouwd. Er was een hoge concentratie van eengezinswoningen met als kern een compact winkelcentrum en een jeugdhonk. Veel jonge gezinnen waren de binnenstad ontvlucht en waren neergestreken in deze nieuwe en kindvriendelijke omgeving. De Singel nummer negen was een hoekwoning met een keurig aangelegde tuin en een schoongeboend terras dat voor het keukenraam was aangelegd. De donkerblauwe Ford Escort met Hamad achter het stuur parkeerde even na achten pal voor de deur van nummer negen. Ahmad en Omar waren al uit de auto gestapt voordat die goed en wel stilstond. Uitdagend was Ahmad in de voortuin gaan staan en wachtte daar totdat zijn vader toestemming gaf om aan te bellen. Maar Hamad gaf de leiding niet uit handen. Hij belde aan en dirigeerde zijn zoons naar de achtergrond. Een vrouw met kortgeknipt bruin haar en een koperkleurig brilletje op haar neus deed open. Haar geëpileerde wenkbrauwen schoten verbaasd omhoog, maar toen ze de twee jongens op de achtergrond ontdekte, veranderde haar blik in een argwanende frons.

'Mevrouw, ik ben Hamad Harchaougoz en ik wil graag uw man en uw zoon spreken.'

De vrouw antwoordde niet direct. Ze staarde Hamad vijf volle seconden aan. 'Waar gaat het over?' wilde ze toen weten. 'Ze zitten tv te kijken en dan willen ze niet graag gestoord worden.'

Hamad knikte geduldig alsof hij het begreep. 'Uw zoon Ed heeft mijn dochter van haar fiets getrokken. Ik wil hem vragen waarom!'

De vrouw trok een zuinig mondje. 'En daarom hebt u twee man meegenomen? Bang dat u uw vraag zou vergeten?' Het sarcasme droop van de opmerking af. 'Dit zijn mijn zoons: Ahmad en Omar', antwoordde Hamad wat minder fier.

'Als jullie hier rotzooi komen trappen kunnen jullie beter zo snel mogelijk maken datje wegkomt', blafte de vrouw plotseling vijandig. 'Want dan hebben jullie het verkeerde huis uitgekozen.'

Ahmad wilde reageren op haar uitval, maar werd door een handgebaar van zijn vader het zwijgen opgelegd. 'Ik wil alleen een verklaring', zei Hamad op rustige toon. 'Mijn dochter heeft uw zoon nooit iets misdaan. Ik ben haar vader en ik ben bezorgd. Mijn zoons zijn bezorgd...' De vrouw kneep haar lippen op elkaar in een wrange grimas. 'Wat jij wilt.' Ze duwde de voordeur in het slot. Het getik van haar naaldhakken op de plavuizen vloer stierf langzaam weg. 'Komt ze nog terug of niet?' Ahmad gluurde door het raam naar binnen, maar zijn zicht werd geblokkeerd door een boekenkast die als scheidingswand tussen de woonkamer en de keuken dienstdeed. 'Volgens mij komt ze niet terug. Moet ik bellen?' De vinger van Ahmad priemde al naar voren maar nog voordat hij de bel kon indrukken, werd de deur opengegooid en stond een man van rond de vijftig, met een kaalgeschoren hoofd, wijdbeens in de opening. De man torende boven Hamad uit en keek hem donker aan. 'Ja, wat is er', zei hij koel en intimiderend.

Automatisch deed Hamad een stapje achteruit. 'Mijn naam is Hamad en ik ben de vader van Letiva. Uw zoon valt mijn dochter al weken lastig en ik wil graag weten waarom!' 'Is dat zo? Nou, dan vragen we dat even', was het resolute antwoord. 'Ed? Ed, kom naar beneden.'

Een deur op de eerste etage werd geopend en het bleke gezicht van Ed verscheen boven aan de trap. 'Wat is er?' 'Er staat hier iemand voor de deur die wil weten waarom jij zijn dochter lastigvalt.'

'Wie dan?' Nieuwsgierig daalde Ed de eerste vier treden af. 'Letiva', beantwoordde Hamad de vraag. 'Ik ben de vader van Letiva Harchaougoz.'

'O, die! Dat is dat meisje van het ongeluk', legde Ed zijn vader uit. Er werd geknikt.

'Je valt haar telkens lastig. Je hebt haar zelfs van de fiets getrokken. Wat is je reden?'

Ed haalde onverschillig zijn schouders op. 'Ik wilde haar gewoon iets vragen maar ze deed meteen hysterisch. Toen zijn we gevallen, maar als ze normaal had gedaan was dat niet gebeurd.' Ed stampte de trap af en leunde met zijn schouder tegen de muur.

'Waarom ben je boos op haar? Jij pest graag buitenlandse meisjes. Waarom is dat?' ging Hamad onverstoorbaar door met zijn verhoor.

'Het zijn gewoon onschuldige grapjes', bromde Ed. 'Grapjes? Je trekt haar van de fiets. Ze had iets kunnen breken', bemoeide Ahmad zich nu met het gesprek. 'Dan had ze moeten stoppen', reageerde Ed opstandig. 'Ik wilde weten waarom ze mijn vriendin had omgekocht met sigaretten. Letiva was een paar uur van school weg geweest en als er vragen kwamen moest mijn vriendin haar indekken met een leugen.'

'Wat voor leugen?' viel Ahmad uit. 'Dat moet je je zus maar zelfvragen', brak de kale man het gesprek af. 'Deze onzin heeft lang genoeg geduurd. Ga maar eerst thuis je vuile was binnenhalen. Mijn zoon is net uit het ziekenhuis en heeft zijn rust nodig.' Hij seinde met zijn kin naar de straat. 'Wegwezen nou!'

'En de schade? Wie betaalt de schade aan de fiets?' sputterde Hamad verontwaardigd tegen.

'Zijn er problemen, Willem?' Voor het tuinhek stond een man met de vuisten in zijn zij. Hij had zijn pantoffels nog aan en de mouwen van zijn overhemd waren opgestroopt. Zijn weinige haar lag slordig op het hoofd. 'Je vrouw belde net. Je had last van ongedierte in de tuin. Heb je hulp nodig?' 'Ik denk het niet, Piet', antwoordde Willem met een minachtende trek om zijn mond. 'Ze willen net weggaan. Toch?' 'Het ongedierte zit in de huiskamer', sneerde Ahmad en verontwaardigd spuugde hij een rochel naast een van de pantoffels op de grond.

'Opgesodemieterd, kut-Turk.' Willem deed een stap naar voren en gaf Hamad een duw. 'Rot op.' Het geduld van Hamad was op en hij ontstak in woede. Met beide handen duwde hij tegen de schouders van zijn tegenstander. 'Ik ben geen Turk, nazi.' Zijn stem sloeg over in geschreeuw. 'Ik wil een schadevergoeding. Ik wil...' Willem haalde met een krachtige zwaai uit en raakte zijn tegenstander vol in het gezicht. Het was een paar seconden stil. Versuft stak Hamad zijn hand naar voren, wankelde en belandde toen met een smak op zijn rug. Geschrokken dook Omar jammerend op zijn vader en probeerde hem met zijn lichaam te beschermen. De chaos was compleet. Ahmad ging met een schreeuw in de aanval, maar het leed geen twijfel dat Willem dit gevecht zou gaan winnen. Willem was niet alleen twee koppen groter, hij beoefende ook al meer dan twintig jaar bokssport. Ahmad maakte geen schijn van kans tegen de ervaren bokser. Nog voordat hij kon uithalen had hij twee rake klappen geïncasseerd en zakte hij naast zijn vader op de grond. Met veel bravoure had Willem Omar opzijgetrokken en pakte Hamad bij zijn benen vast. "Viezigheid dump je in de goot', grapte hij naar de omstanders die zich voor zijn huis hadden verzameld. En zonder pardon sleurde hij de luidkeels protesterende man het tuinpad af. De pantoffelman had Ahmad aan zijn armen vastgepakt en hem naast zijn vader op de stoep gedropt. Lachend keken ze op het tweetal neer. 'Hier!' Piet schraapte luidruchtig zijn keel en spuugde een fluim op de broekspijp van Ahmad. 'Die had je nog te goed.' De trots van Hamad liep die dag een zware deuk op en hij zwoer plechtig dat hij wraak zou nemen op de honden die zijn gezin hadden besmeurd.

Dreigend zwaaide de slipper door de lucht. 'Waarom was jij niet op school? Wat heb jij allemaal uitgespookt achter mijn rug om? Vertel op!' De slipper kwam met een pets op de bovenarm van Letiva terecht.

'lk was wel op school. U kunt het navragen. lk was in de bibliotheek met nog twee andere meisjes.' 'Je liegt', schreeuwde Hamid. Al de frustraties van een paar uur geleden kwamen naar boven. Pats! De slipper liet een rode vlek achter op haar huid. 'Jij hebt die meisjes omgekocht met sigaretten. Vertel geen leugens. Denk niet datje mij te slim afkunt zijn. lk bel naar school, ik bel Zeynep, ik bel Aisha, ik bel desnoods naar de ouders van deze meisjes. Maar weet dat als ik op deze manier achter de waarheid moet komen jij nog niet jarig bent. lk wil het van jou horen. Vertel!' Pats! Pats! De slipper kwam genadeloos hard op haar rug neer en in paniek probeerde Letiva te vluchten voor het geweld. De enige veilige plek was haar slaapkamer, maar Ahmad stond met zijn armen over elkaar in de deuropening en versperde haar de weg. Omar zat met een beteuterd gezicht op de bank en bekeek met betraande ógen het tafereel dat zich in de huiskamer afspeelde. Op de achtergrond jammerde hun moeder, maar daar nam niemand nota van. Nerveus wiebelde hij van zijn ene bil op de andere. Het liefst had hij tegen zijn vader willen schreeuwen dat hij moest stoppen. Dat deze actie iedereen pijn deed. Maar hij durfde niet tegen hem in te gaan, bang dat het geweld zich tegen hem zou keren. 'Ik rijd wel langs de broer van Aisha', zei Ahmad beslist. Hij trok zijn jas van de eettafelstoel. 'Die ken ik goed. Ik zie Kemal vaak op het plein met Mehmet en Joost.' De slipper wees dreigend in Letiva's richting. 'Ik waarschuw je! Als je broer straks met slecht nieuws thuiskomt...' Letiva dacht koortsachtig na. De kans was groot dat Kemal het verhaal dat zij achter op de fiets bij een jongen was gezien, van zijn moeder had gehoord. Misschien kon ze het beter vertellen, misschien werd er niet zo zwaar aan de waarheid getild. 'Ik was bij Sam', riep ze schor en wreef langs de zere plekken op haar armen.

'Sam?' Vier paar ogen keken haar verbaasd aan. 'Ja, Sam. Van school. We hadden een vrij tussenuur en ik ben met hem mee naar huis gegaan om wat boeken te bekijken. Meer niet.'

'Meer niet?' viel Ahmad uit. 'Daar geloof ik niks van. Jij bent een slechte leugenaar, wist jij dat? Heb je iets met hem?' Ze gaf geen antwoord maar trok nerveus met haar mond. 'Heb je seks met hem gehad?' Ahmad greep haar ruw bij de arm vast. 'Ik vraagje iets!' snauwde hij woedend. 'Nee, natuurlijk niet', antwoordde ze verontwaardigd en ze trok haar arm los.

'Wat heb jij dan wel met die jongen?' wilde haar vader weten. 'Waarom ben jij met een jongen mee naar huis gegaan? En geen leugens over huiswerk maken.' De slipper klapte met veel kabaal op het eettafelblad. 'Waren zijn ouders thuis?'

Ze schudde langzaam haar hoofd en deed automatisch een stapje achteruit. 'We waren alleen, maar er is niets gebeurd.' 'Hoer!' Ahmad liet het woord sissend tussen zijn tanden ontsnappen.

'Hoezo, hoer?' Ze stond nu met gebalde vuisten voor haar broer. 'Jij hebt het ene vriendinnetje na het andere en dan ben ik een hoer? Ja, ik heb iets met Sam, maar ik heb geen seks met hem gehad. Nog niet!'

'Letiva...' Mevrouw Harchaougoz sloeg geschrokken de hand voor haar mond.

'Ik heb nog nooit een jongen gehad. Sam is mijn eerste vriendje. Ik ben zeventien. Wat hadden jullie dan gedacht? Dat ik geen gevoelens heb? Ahmad mag verliefd worden maar ik niet? Dat is zo oneerlijk.'

'Genoeg!' De slipper timmerde driftig op het tafelblad. 'Monden dicht.' Het gezicht van Hamid was rood aangelopen en een opgezwollen ader klopte overspannen in zijn nek. Een laagje zweet deed zijn voorhoofd glanzen. 'Dat gerotzooi met die jongen is afgelopen. Jij blijft uit zijn buurt. Je praat niet meer met hem, je kijkt niet naar hem. Hij bestaat niet meer. Ben ik duidelijk?'

Letiva beet op haar onderlip en zette zich schrap. 'Ik hou van hem. Mam?' Ze zocht tevergeefs steun bij haar moeder. De vrouw schudde afkeurend haar hoofd, wreef in haar handen en ontweek de blik van haar dochter. 'Je houdt niet van hem, hoor je.' De slipper raakte haar bovenbeen en daarna haar zij.

'Ik maak dat joch wel duidelijk dat hij uit de buurt van mijn dochter moet blijven, anders...'

'Anders wat?' Letiva vergat haar angst en rechtte strijdlustig haar rug. 'U kunt niet iedereen uw wil opleggen. U kunt niet iedereen slaan. We leven niet meer in de zeventiende eeuw.' Haar uitbarsting had effect. Hamid beweerde altijd dat hij een man was met moderne opvattingen en deze laatste opmerking stak. Hij liet de slipper zakken en kneep zijn ogen tot spleetjes. Hij dacht na. Verontwaardigd sprong Ahmad naar voren om haar haar brutale mond te snoeren, maar Hamid hield hem met zijn hand op afstand. 'Ik kan het ook niet helpen maar ik ben verliefd op Sam en hij op mij. Hij is een goede jongen, dat zei u gisteren zelf ook.' Letiva sprak met zachte stem. 'Mijn relatie met Sam heeft niets met Ed en jullie vechtpartij te maken.' 'Het heeft daar alles mee te maken', meende Hamid en zijn woede laaide weer op. 'En luister goed! Er is pas een relatie als ik het goedkeur en in jullie geval gebeurt dat niet. Deze niet-moslim is niet welkom in mijn familie. Er zijn te veel verschillen en dat brengt alleen maar ellende. Het is over tussen jullie. Versta je mij?' 'Ik versta u heel goed.'

'Mooi!' Hamid harkte met zijn vingers door zijn haren en liet zich op een stoel zakken. Hij trommelde met zijn vingers op tafel en zocht naarstig naar een gepaste oplossing. Letiva was niet langer te vertrouwen. Ze was verliefd en het was bekend dat verliefde mensen niet meer voor rede vatbaar waren. Stel dat het gerommel van zijn dochter met deze jongen uitlekte? De mensen zouden kunnen denken dat hij zijn kinderen niet in toom kon houden. Dat hij geen leiding kon geven en dat maakte van hem een slechte vader. Maar het kon nog erger. Het kon zijn dat boze tongen zouden beweren dat zijn dochter seks had gehad met jongens. Dan werd de hele familie nagewezen. Zijn dochter een goedkope hoer? Dat nooit! 'lij gaat niet meer naar school', gooide hij haar plotseling voor de voeten. 'Je blijft thuis om het huishouden te doen. Er is genoeg werk en anders kun je tante Farida helpen.' Ze deinsde achteruit, alsof ze zich gebrand had. 'Niet meer naar school? Maar ik wil graag naar school. Ik heb allemaal achten en negens op mijn rapport. Ik wil hierna studeren, ik wil...'

'Ik, ik, ik. Het draait hier niet alleen om jou', blafte Hamid. 'Het gaat om ons, de familie, en dat belang zie jij niet meer.' 'Ik moet wel naar school, dat staat in de wet', ging Letiva in de tegenaanval. 'Ik ben verplicht om tot mijn achttiende jaar naar school te gaan.'

'Dat zullen we dan nog wel eens zien.' Hamids vuist sloeg op tafel. 'Ik heb niets met andermans wetten te maken. Waar is je respect gebleven? Respect voor je vader, voor de familie. Respect voor tradities en voor het verleden. Dat leren ze je niet op die school, maar dat ga ik jou bijbrengen. Desnoods met harde hand. Ik meld je morgen ziek en je spreekt mij niet langer tegen.'

'Dat mag u niet doen. Ik loop van huis weg. Het is mijn leven.' Letiva barstte in tranen uit, draaide zich om en rende de kamer uit. Ze sloot zich op in haar slaapkamer en liet zich snikkend op het bed vallen.

Tien over twaalf. Het licht van de straatlantaarn zorgde voor een vreemd schimmenspel op het behang. Letiva lag op haar rug en luisterde naar het gekletter van de regen tegen het raam. Haar ogen brandden en haar mond was droog en zuur. Met een pijnlijk gezicht betastte ze voorzichtig de beurse plekken op haar lichaam terwijl haar ogen zich weer langzaam met tranen vulden. Trillend haalde ze adem en kwam stram van haar bed omhoog. Ze had Sam eigenlijk niet willen bellen, die had al genoeg problemen door haar. Ze hoopte dat haar vader morgen was gekalmeerd en dat hij haar straf zou terugdraaien. Dan kon ze naar school en Sam rustig alles uitleggen. De tijd kroop tergend langzaam vooruit en de ochtend leek maar niet te komen. Ze werd steeds onrustiger. De gebeurtenissen spookten door haar oververhitte brein en maakten haar gek. Uiteindelijk hield ze het niet langer uit. Ze moest haar verdriet kwijt en er was maar één persoon met wie ze dat kon delen. Ze haalde haar gsm tevoorschijn en activeerde het nummer van Sam. Hij nam niet direct op. Een vrouwenstem meldde dat Sam niet bereikbaar was en dat ze haar boodschap kon inspreken, wat ze niet deed. Ze drukte het gesprek uit en belde opnieuw. Bij de derde poging nam Sam met een slaperige stem op. 'Sam?' Ze begon direct te huilen. 'Het is uit tussen ons.' Sam was klaarwakker. 'Letiva? Wat is er aan de hand?' 'Ik heb mijn vader alles moeten vertellen. Waarschijnlijk is het uitgelekt, want hij wist iets en hij heeft mij net zo lang geslagen tot ik alles bekende. Ik kon niet anders, het spijt me.'

'Hoezo, geslagen? Ik kom naar je toe.'

'Nee! Je maakt het alleen maar erger. Hij heeft mij huisarrest gegeven en ik mag je niet meer zien.'

'Voor hoe lang? Over een paar maanden hebben we tentamens en dan moetje wel naar school. Dan zie ik je weer.

Hij kan ons niet uit elkaar drijven.'

'Wel! Ik mag helemaal niet meer naar school. Nooit meer. Hij meldt mij morgen ziek.' Sam viel stil.

'Ik hou van je, Sam Visser.'

'Ik kom je halen', viel Sam plotseling uit. 'Je kunt daar niet blijven. Je komt gewoon bij mij wonen. Mijn kamer is groot genoeg.' De paniek klonk door in zijn stem. 'Je ouders zien ons aankomen. Nee, Sam, dat gaat niet.' 'Waarom niet? Logeren dan? Misschien draait je vader bij als je een paar dagen wegblijft? Dan ziet hij dat we serieus zijn en dan geeft hij zich gewonnen. Het is allemaal bluf van hem. Hij wil jou niet kwijt. We moeten vechten voor ons geluk. We geven ons toch niet zomaar gewonnen? Zonder slag of stoot?' 'Ik weet niet meer wat ik moet doen', huilde ze.

Rond halfzeven in de ochtend was Letiva uit een warrige droom ontwaakt. Ze hoorde de geiser in de keuken aanslaan en het water in de douchebak kletteren. Gedempte stemmen in de gang. Een keukenla die werd opengetrokken en gerammel van kopjes.

Ze herkende de klanken in de stemmen: haar vader bromde iets tegen haar moeder. Met ingehouden adem lag ze te luisteren. Waar hadden ze het over? Vast over haar. Ze liep naar de deur en draaide de sleutel in het slot om. Ze wachtte even voordat ze de deurkruk langzaam naar beneden duwde. De deur kierde open en flarden van het gesprek waren hoorbaar.

'... niet alleen. De deur... op het nachtslot. Ik bel vanuit mijn werk... Nee! Geen denken aan. Ze gaat... Alleen maar meer leugens. ...andere maatregelen. Niet alleen hij maar ook wij zijn hiermee geholpen. Het is voor haar eigen bestwil. Denk je dat ik het een goede keus vind? Ik zie ook liever iemand anders...'

De stem van haar moeder was een paar octaven gestegen. Het was duidelijk dat Hamid zich ergerde aan het weerwoord van zijn vrouw. 'Genoeg!' Een klap op tafel en het was plotseling stil. Stoelpoten krasten over het keukenzeil. Snel sloot Letiva de deur. Ze leunde met haar rug tegen de muur en sloot haar ogen. De woede van haar vader was niet gezakt. Dat was haar wel duidelijk. Een gesprek zou hem niet van gedachte doen veranderen. Ze kon zich beter op haar moeder storten. Als ze haar moeder aan haar kant kon krijgen had haar plan nog een kans van slagen. Aan Ahmad had ze niks en Omar... Hij was nog erg jong maar toch... Drie tegen twee? Misschien was het doorslaggevend genoeg om haar vrijheid terug te winnen. Ze wachtte ongeduldig tot haar vader de woning had verlaten en kwam toen haar slaapkamer uit. 'Mam?' De vrouw draaide zich in een reflex om.

'Jij bent vroeg', reageerde ze terwijl ze met een snel gebaar de tranen van haar wangen veegde. 'Wil je iets eten?' Letiva schudde haar hoofd en bleef wat verloren in de deuropening staan. 'Waarom huilt u?'

'Omdat het nodig is. Omdat jij ons dwingt dingen te doen die wij liever niet doen. Omdat jij ongehoorzaam bent. Daarom!'

'Ik ben verliefd, mam. Dat heeft niets met ongehoorzaamheid te maken. U bent toch ook verliefd geweest?'

'Praat geen onzin, kind', snauwde de vrouw, gestoken door de opmerking.

'U was toch verliefd op papa voordat u met hem ging trouwen?'

'Nee, kind. Onze liefde is gegroeid met de jaren. Een man kies je met je verstand en niet met je hart. Jij hebt een goed stel hersenen maar je gebruikt ze niet. Nu moetje vader ingrijpen omdat jij er een zooitje van maakt.' 'Door mij van school te houden?'

'Nee, door een geschikte man voor je te zoeken. Het wordt tijd datje trouwt.'

'Een man?' Een hysterische lach borrelde uit haar keel omhoog. 'Jullie willen mij uithuwelijken? Dat is belachelijk ouderwets. Dat is... Dat kan niet.' Letiva greep haar moeder vast. 'Mam, ik wil niet trouwen. Ik ben pas zeventien.' 'Je trouwt ook niet direct. Jullie gaan je eerst verloven.' Haar moeder rukte zich los. 'Je vader heeft al een tijdje iemand op het oog en hij gaat vanmiddag met de familie praten.' 'Wie is het? Wie?'

Haar moeder weifelde en trok haar mond tot een strakke streep.

'Er is nu al zoveel gezegd, die naam kan er ook nog wel bij. Nourdin.'

Letiva gaapte haar moeder versteend aan. 'Nourdin? De zoon van oom Tarkan? Mijn neef Nourdin?' 'Hij heeft een sterke en verstandige vrouw nodig die hem op het rechte pad houdt.'

'Hij is een crimineel, hij is dom en hij is lui. Hij is opgepakt omdat hij drugs aan kinderen verkoopt. En met zo iemand mag ik, nee, moet ik trouwen?' viel Letiva driftig uit. 'Is hij een betere keus dan Sam? Ik denk het niet. Hij kan nog niet in Sams schaduw staan.'

'Sam is geen keus', wees haar moeder resoluut af. 'Hij heeft jouw hoofd op hol gebracht met mooie praatjes en beloftes. Hij wil maar één ding en dat is seks. Zodra hij is uitgespeeld word je gedumpt als oud vuil, en probeer dan nog maar eens een man te vinden.'

'Tuurlijk! Jullie kennen Sam niet eens. Hij dumpt mij niet. Ik wil Nourdin niet als man. Ik mag hem niet eens, ik walg van die vent.'

'Jullie moeten elkaar beter leren kennen, het moet groeien.' 'Beter leren kennen? Ik ken de loser al zeventien jaar. Ik ga echt niet als een soort kindermeisje over hem waken. Ik maak mezelf nog liever van kant.'

Mevrouw Harchaougoz fronste haar wenkbrauwen. 'Je lot ligt vast en daar kunnen jouw dreigementen niets aan veranderen. Het leven wordt stukken aangenamer als je je daarbij neerlegt.' 'Nooit!' siste Letiva.