DEEL DRIE 

DE BURGERVADEREN

1

de vier koninkrijken... Naam gegeven aan die delen van de provincie Anacreon die zich losmaakten van het Eerste Rijk gedurende de eerste decennia van de Foundation en die - gedurende een korte periode - onafhankelijke koninkrijken vormden. Het grootste en machtigste rijk werd gevormd door Anacreon zelf...

... Het ongetwijfeld meest interessante aspect van de geschiedenis van de Vier Koninkrijken omvat de vreemde gemeenschap die gedurende het bestuur van Salvor Hardin tijdelijk werd opgedrongen ...

encyclopedia galactica 

Een deputatie! 

Het feit dat Hardin het had zien aankomen maakte de zaak niet aangenamer. Integendeel, hij vond het uitgesproken onplezierig. 

Yohan Lee stelde extreme maatregelen voor. 'Waarom zouden we tijd verknoeien, Hardin,' zei hij. 'Legaal kunnen ze toch niets ondernemen vóór de volgende verkiezingen. Dat geeft ons een jaar speling. Ik zou ze afwijzen.' 

Hardin spitste zijn lippen. 'Je zult het ook nooit leren, Lee. In de veertig jaar dat ik je ken, heb je de kunst van het-van-achteren-besluipen nooit kunnen leren!' 

'Het is nu eenmaal mijn manier van vechten niet,' bromde Lee. 

'Ja. Dat weet ik. Misschien ben je daarom wel de enige man die ik vertrouw.' Hardin zweeg en stak een sigaar op. 'Het is al een tijd geleden, Lee, sinds die staatsgreep tegen de Encyclopedisten. Ik word oud. Tweeënzestig. Heb je er ooit bij stil gestaan hoe snel die dertig jaar voorbij zijn gegaan?' 

Lee snoof verachtelijk. 'Ik voel mij niet oud en ik ben zesenzestig.' 

'Ja, maar ik heb jouw spijsvertering niet.' Hardin zoog lui aan zijn sigaar. De lichte Vega-tabak die hij in zijn jeugd had gerookt, had hij lang geleden al opgegeven. 

Hoe diep waren de groten dier dagen gevallen! Koninkrijken! Nee, in de oude tijd waren er prefecten geweest die deel uitmaakten van dezelfde provincie die op zijn beurt een deel van een sector van een kwadrant was geweest en die kwadranten vormden dan tezamen het allesomvattende Galactische Imperium. En nu het Imperium zijn greep op de afgelegen gebieden had verloren, waren deze kleine splintergroepen van planeten, koninkrijken geworden, geregeerd door operakoninkjes en 'edelen' die zinloze oorlogjes voerden terwijl het leven van alle dag zich pathetisch voortsleepte te midden van de ruïnes. 

Een beschaving die te gronde ging. De kernenergie was in vergetelheid geraakt; de wetenschap niet meer dan een mythe - totdat de Foundation was opgericht. De Foundation die was opgericht door Hari Seldon hier op Terminus. 

Lee stond bij het raam en zijn stem doorbrak Hardin's dagdromen. 'Ze zijn gekomen in een van die nieuwste landvoertuigen, die jonge knapen,' zei hij. Hij deed een paar onzekere passen in de richting van de deur en keek toen Hardin aan. 

Hardin glimlachte en wenkte hem terug. 'Ik heb ze zelf bij mij ontboden,' zei hij. 

'Hier? Waarom? Ze zullen zich veel te belangrijk gaan voelen.' 

'Ach, waarom al dat officiële gedoe? Ik ben te oud voor al die bureaucratische ceremoniën. Trouwens, vleien is belangrijk als je met jonge mensen te doen hebt - vooral als het je tot niets verplicht.' 

Hij knipoogde. 'Ga zitten, Lee. Ik heb je morele steun nodig. Vooral in verband met die jonge Sermak.' 

'Die Sermak is gevaarlijk,' zei Lee dreigend. 'Hij heeft een heleboel aanhangers, Hardin. Onderschat hem niet.' 

'Heb ik ooit iemand onderschat?' 

'Nou, arresteer hem dan. Later kun je hem altijd nog ergens van beschuldigen.' 

Dit laatste werd door Hardin genegeerd. 'Daar zijn ze, Lee.' Hij drukte met zijn voet op een pedaal en de deur schoof open. De vier mannen waaruit de delegatie bestond, liepen achter elkaar het vertrek binnen. Hardin wuifde ze vriendelijk naar de leunstoelen die in een halve cirkel om zijn bureau waren gerangschikt. 

Zij maakten een buiging en wachtten tot de burgemeester het woord zou nemen. 

Hardin klapte de vreemd gebeeldhouwde zilveren sigarendoos open die eens aan Jord Fara had toebehoord in de langvervlogen dagen van de Encyclopedisten. Het was een echt Rijksprodukt van Santanni, maar de sigaren die het nu bevatte waren inheems. De leden van de deputatie accepteerden plechtig een voor een een sigaar die zij vervolgens met veel ritueel opstaken. 

Sef Sermak was de tweede van links, de jongste en de meest interessante van het stel. Hij had een borstelige gele snor en diepliggende ogen van een onbestemde kleur. De drie anderen had Hardin onmiddellijk als onbetekenend terzijde gesteld. 

Nee, hij concentreerde zich op Sermak - Sermak die al meermalen de gemeenteraad op stelten had gezet en het was dan ook tot hem dat hij het woord richtte. 

'Sinds die voortreffelijke speech die u verleden maand hebt gehouden heb ik u dringend willen spreken. Uw kritiek op de buitenlandse politiek van de regering was in alle opzichten de moeite waard.' 

Sermak's ogen smeulden. 'U vleit mij! Die aanval mag dan al of niet de moeite waard geweest zijn, gerechtvaardigd was hij in ieder geval'. 

'Misschien! Iedereen heeft het recht op een eigen opinie. Maar het komt mij voor dat u nog erg jong bent.' 

'Dat is een vergissing die iedereen vroeg of laat in zijn leven schijnt te moeten maken,' antwoordde Sermak droogjes. 'Toen u burgemeester van deze stad werd, was u twee jaar jonger dan ik nu ben.' 

Hardin moest inwendig glimlachen. Die jongeman was niet gemakkelijk van zijn stuk te brengen. 'Ik neem aan dat u hier bent gekomen in verband met die kritiek op ons buitenlands beleid. Spreekt u uit naam van uw collega's of wilt u ieder afzonderlijk het woord tot mij richten?' 

De vier jongemannen wisselden snel van blik. 

'Ik spreek uit naam van de bevolking van Terminus - een bevolking die niet werkelijk vertegenwoordigd is in de Raad.' 

'Hm. Gaat u verder!' 

'Het gaat hierom ... wij zijn ontevreden ...' 

'Met "wij" bedoelt u de "bevolking", is het niet?' 

Sermak, die een valstrik vermoedde, keek Hardin vijandig aan. 'Ik geloof dat mijn opvattingen de mening van het grootste deel van de bevolking vertolken. Klinkt het zo beter?' zei hij koel. 

'Een dergelijke verklaring zou aannemelijker klinken als zij door bewijzen zou zijn gesteund. Maar gaat u door. U bent ontevreden.' 

'Ja. Wij zijn ontevreden met de politiek die Terminus nu al dertig jaar onbewapend laat tegenover aanvallen van buitenaf.' 

'Juist. En daarom? Gaat u door. Gaat u door.' 

'Aardig van u om mijn woorden aan te vullen. En daarom vormen wij een nieuwe politieke partij; een partij die zich gaat bezighouden met de actuele problemen van Terminus en niet met allerlei mystieke speculaties omtrent het lot van het toekomstige "Imperium". Wij zijn dan ook van plan om dat kwijlende stelletje jabroers van jullie het gemeentehuis uit te trappen - en wel zo gauw mogelijk!' 

'Tenzij? Daar volgt altijd een "tenzij" op, weet u.' 

'Deze keer niet, behalve dan in de zin van: als jullie niet onmiddellijk opkrassen. Ik vraag u niet uw beleid te veranderen. Zoveel vertrouwen heb ik niet in u. Uw beloften zijn geen cent waard. Onmiddellijk aftreden is het enige waar wij genoegen mee zullen nemen.' 

'Zo.' Hardin sloeg zijn benen over elkaar en wipte met zijn stoel. 'Dat is dan jullie ultimatum. Bedankt voor de waarschuwing. Jammer dat ik hem naast mij neer zal moeten leggen.' 

'Denk niet dat het een waarschuwing was, meneer de burgemeester. Het was een aankondiging; een aankondiging van onze principes en de actie waartoe wij zullen overgaan. De nieuwe partij is al opgericht en gaat morgen officieel tot actie over. De tijd voor compromissen is voorbij. Eerlijk gezegd was het alleen de erkenning van de diensten die u aan de stad hebt bewezen die ons ertoe bracht u deze uitweg voor te stellen. Ik verwachtte niet dat u het ermee eens zou zijn, maar mijn geweten is zuiver. De volgende verkiezing zal krachtiger en onweerstaanbaar doen uitkomen dat uw aftreden noodzakelijk is.' 

Hij stond op en gebaarde dat de anderen zijn voorbeeld zouden volgen. 

Hardin hief zijn arm op. 'Wacht! Ga zitten!' 

Sef Sermak ging iets te haastig weer zitten. Hardin glimlachte innerlijk, maar zijn gezicht was onbewogen. Ondanks zijn woorden scheen de jongen een antwoord, een voorstel van hem te verwachten. 

'Hoe stelt u zich dan deze gewijzigde politiek voor?' vroeg Hardin. 'Vindt u dat wij de Vier Koninkrijken moeten aanvallen en wel gelijktijdig?' 

'Ik heb helemaal geen suggesties van dien aard gedaan, meneer de Burgemeester. Het enige wat ik voorstel is dat er onmiddellijk een eind komt aan de politiek van verzoening. Uw hele beleid is gebaseerd geweest op het verlenen van wetenschappelijke bijstand aan de koninkrijken. U hebt ze kernenergie gegeven. U hebt ze geholpen bij het bouwen van energiecentrales. U hebt klinieken, chemische laboratoria en fabrieken laten bouwen.' 

'En wat voor bezwaren hebt u daar tegen?' 

'U hebt dat gedaan om te voorkomen dat ze ons zouden aanvallen. Door het verlenen van dat soort steekpenningen bent u het slachtoffer geworden van een enorm chantagecomplot waarbij Terminus tot op het bot werd leeggezogen. Het gevolg is dat we nu volkomen zijn overgeleverd aan deze barbaren.' 

'Hoezo?' 

'U hebt ze macht verschaft, wapens gegeven, ja, u hebt hun oorlogsvloten zelfs van personeel voorzien. Het gevolg van dit alles is dat ze oneindig veel sterker zijn dan dertig jaar geleden. Hun eisen worden hoe langer hoe groter en het zal niet lang meer duren of zij zullen deze eisen kracht bijzetten door de gewelddadige overrompeling van Terminus!' 

'En de remedie?' 

'Het verlenen van steekpenningen onmiddellijk stopzetten. Besteed uw krachten aan het versterken van Terminus - en val als eerste aan!' 

Hardin werd op een bijna morbide manier gefascineerd door de kleine blonde snor van Sermak. Deze scheen volkomen zeker van zijn zaak te zijn, anders zou hij niet zoveel praten. Het was duidelijk dat zijn opvattingen overeenstemden met de wensen van een groot deel van de bevolking - een zeer groot deel zelfs. 

Zijn stem verraadde op geen enkele manier de gedachten die in hem omgingen. Hij klonk bijna onverschillig. 

'Is dat alles?' 

'Voor het moment wel, ja.' 

'Hebt u wel eens gelet op de ingelijste verklaring achter mij aan de muur? Leest u die maar eens!' 

Sermak's mond vertrok. 'Er staat: "Geweld is de laatste toevlucht van hen die de situatie niet meer beheersen". Dat is de uitspraak van een oude man, meneer de Burgemeester!'

'Ik paste hem al toe als jongeman - en met succes. U had toen uw handen vol om geboren te worden, maar misschien hebt u er iets in de schoolboekjes over gelezen.' 

Hardin keek Sermak oplettend aan. 'Toen Hari Seldon hier de Foundation stichtte,' vervolgde hij met nadruk, 'deed hij dat schijnbaar met het doel een uitgebreide Encyclopedie tot stand te brengen. Het duurde vijftig jaar voordat wij er achter kwamen wat zijn werkelijke bedoelingen waren. Tegen die tijd was het bijna te laat. Toen de verbindingen met de centrale gebieden van het oude Imperium uitvielen, bleken wij een wereld van geleerden te vormen; een wereld die zich beperkte tot éen stad waarin zich geen industrieën bevonden en die was omringd door nieuwbakken barbaarse koninkrijken die ons vijandig gezind waren. Wij vormden toen een klein eiland van kernenergie in een oceaan van barbarisme en vormden als zodanig een zeer aantrekkelijke buit. 

Anacreon, toen de machtigste van de Vier Koninkrijken, eiste en bemachtigde tenslotte een militaire basis op Terminus. De Encyclopedisten waren zich ervan bewust dat dit alleen een aanloopje was om bezit van onze hele planeet te nemen. Zo stonden de zaken er voor toen ... toen ik aan de regering kwam. Wat zou u in mijn plaats gedaan hebben?' 

Sermak haalde zijn schouders op. 'Dat is een hypothetische vraag. Ik weet alleen wat ú gedaan hebt.' 

'Goed. Laat ik dat dan eens herhalen. Misschien hebt u niet helemaal begrepen waar het om ging. De verleiding was groot om onze krachten te verzamelen en een oorlog te beginnen. Het zou de weg van de minste weerstand geweest zijn en bovendien de meest bevredigende oplossing voor ons gevoel van eigenwaarde, maar in ieder geval zou het de meest stompzinnige oplossing geweest zijn. Jij zou dat gedaan hebben, jij, met al je geklets over "aanvallen". Nee, wat ik deed was een bezoek brengen aan de drie andere koninkrijken. Eén voor éen wist ik ze ervan te overtuigen dat de vlugste manier om een eind aan hun bestaan te maken het toestaan van kernenergie aan Anacreon was. Dat was alles. Een maand nadat de Anacreoonse strijdkrachten op Terminus geland waren, ontving hun koning een gezamenlijk ultimatum van zijn drie buren. Zeven dagen later was de laatste Anacreoon op Terminus verdwenen. Waarom zou hier geweld bij gebruikt worden?' 

Het jonge raadslid bestudeerde aandachtig het peukje van zijn sigaar en smeet het toen in de asbak. 'Ik zie geen enkele overeenkomst,' zei hij, 'insuline kan een diabeticus normaal maken zonder dat er messen aan te pas komen, maar als je een blindedarmontsteking hebt, moet je geopereerd worden. Daar is niets aan te doen. Als alle andere middelen gefaald hebben, wat is er dan nog over? Het is uw schuld dat we ertoe gedreven worden.'

'Mijn schuld? O u bedoelt zeker die verzoeningspolitiek? U schijnt niet het minste idee te hebben van de huidige situatie. Onze problemen waren niet ten einde bij het vertrekken van de Anacreonen. Nee, ze zouden pas beginnen. De Vier Koninkrijken waren ons vijandiger gezind dan ooit - ieder van hen wilde kernenergie bezitten - maar ieder van hen durfde ons niet naar de keel te vliegen omdat ze bang waren door de drie anderen te zullen worden aangevallen. Wij balanceerden op het scherp van de snede en de minste druk naar rechts of naar links zou ... Bijvoorbeeld dat een van de Koninkrijken te sterk zou worden; of een coalitie - begrijpt u wat ik bedoel?' 

'Inderdaad. Dat het hoog tijd werd om zich met alle krachten op een oorlog voor te bereiden.' 

'Integendeel. Het werd tijd om op alle manieren een oorlog te voorkomen. Ik speelde ze tegen elkaar uit. Bood ieder van hen afzonderlijk hulp aan: wetenschappelijk, economisch, educatief, geneeskundig. Ik maakte dat Terminus meer waarde voor hen kreeg als een welvarende planeet dan als oorlogsbuit. Dertig jaar lang heb ik dat volgehouden.' 

'Ja, maar u werd gedwongen er een enorme maskerade van te maken; half godsdienst, half kwakzalverij en u riep een hiërarchie van priesters in het leven omgeven door een gecompliceerd en zinloos ritueel.' 

Hardin fronste zijn wenkbrauwen. 'Hoezo? Ik zie niet in wat dat ermee te maken heeft. Ik moest wel op die manier beginnen omdat de barbaren onze wetenschap beschouwden als een soort magie en dat was dan ook de enige basis waarop zij die wetenschap zouden accepteren. Het zogenaamde "priesterschap" kwam vanzelf tot stand en als wij het daarbij geholpen hebben dan gebeurde dat omdat wij de weg van de minste weerstand verkozen. Voor de rest is deze kwestie van secundair belang.' 

'Ja, maar die priesters staan aan het hoofd van de energiecentrales en dat is wel degelijk van belang.' 

'Toegegeven, maar zij werden door ons opgeleid. De kennis die zij omtrent hun werktuigen bezitten is uitsluitend een ervaringskwestie en belangrijk is dat zij geloven in de maskerade.' 

'En als een van hen wakker wordt en geniaal genoeg is om de maskerade te doorbreken? Wie zal dan kunnen verhinderen dat hij die kennis op zijn eigen houtje gaat gebruiken en de resultaten beschikbaar stelt aan hen die het hoogste bod doen? Waar blijft onze machtspositie ten aanzien van de koninkrijken dan?' 

'Daar bestaat heel weinig kans toe, Sermak. Ieder jaar worden de meest bekwame mensen van de planeten van de koninkrijken naar ons, naar de Foundation gestuurd om te worden opgeleid in het priesterschap. De allerbesten blijven hier om aan research te doen. Als u denkt dat degenen die overblijven en die praktisch geen kennis bezitten van de beginselen van onze wetenschap, kunnen doordringen tot de geheimen der kernenergie of elektronica dan moet u wel een bijzonder romantische en naïeve kijk op onze wetenschap hebben!' 

Yohan Lee was halverwege Hardin's woorden plotseling opgestaan en had het vertrek verlaten. Hij kwam nu terug, fluisterde zijn meerdere iets toe en overhandigde hem een loden cilinder. 

Hardin manipuleerde de cilinder en tuurde door zijn oogharen naar de deputatie. Daarna maakte hij met een ruk de cilinder open. Alleen Sermak was zo verstandig om geen blik te werpen op het opgerolde vel papier dat eruit viel. 

'Om kort te gaan, mijne heren,' zei Hardin, 'de regering is van mening dat zij weet wat zij doet.' 

Hardin las terwijl hij sprak. De bladzijde was bedekt met een ingewikkelde, zinloze code. De boodschap die uit drie woorden bestond was met potlood in éen der hoeken geschreven. Hardin nam er met éen oogopslag kennis van en wierp het vel vervolgens achteloos in de verbranderschacht. 

'En hiermee is ons onderhoud ten einde. Het deed mij genoegen kennis met u te maken!'

Hij gaf hun een voor een vluchtig de hand waarop de deputatie het vertrek verliet. Hardin had het lachen bijna verleerd, maar toen Sermak en de zijnen buiten gehoor waren, begon hij te gniffelen en wierp Lee een geamuseerde blik toe. 'En hoe vond je ons spelletje blufpoker, Lee?' 

'Ik ben er helemaal niet zo zeker van dat hij blufte,' bromde Lee. 'Als hij te zacht wordt aangepakt, zou hij de volgende verkiezing wel eens kunnen winnen, zoals hij beweerde.'

'Niet onmogelijk ... als er eerst niet iets anders gebeurt.' 

'Als het maar niet ten gunste van hem is, Hardin. Die Sermak heeft heel wat aanhangers. Wat gebeurt er als hij niet tot de volgende verkiezingen wacht? Er was een tijd dat wij ondanks je slogans over "geweldloosheid" met geweld onze zin doordreven.' 

Hardin trok een bedenkelijk gezicht. 'Wat ben je pessimistisch vandaag, Lee. En in de contramine, want anders zou je niet over geweld gesproken hebben. Onze eigen kleine staatsgreep kostte geen mensenlevens. Het was een noodzakelijke maatregel die op het juiste moment werd genomen. Alles liep op rolletjes en voltrok zich vrijwel moeiteloos. Sermak staat er heel wat moeilijker voor. Jij en ik zijn geen Encyclopedisten, Lee. Wij zijn op onze hoede. Laat die jongelui op een prettige manier in de gaten houden, ouwe jongen. Laat ze het niet merken, maar hou je ogen wijd open!' 

Lee lachte zuur. 'Ik ben er de man niet naar om bevelen af te wachten Hardin' antwoordde hij. 'Sermak en zijn mannetjes worden al een maand lang in de gaten gehouden.' 

De burgemeester grinnikte. 'Altijd een slag voor, hè? Goed zo. Tussen twee haakjes,' voegde hij eraan toe. 'Ambassadeur Verisof is op weg naar Terminus. Ik hoop dat zijn verblijf van korte duur zal zijn.' 

Er volgde een kort, enigszins beangstigend stilzwijgen. 'Wat was dat voor een bericht?' vroeg Lee tenslotte. 'Begint de zaak al in elkaar te storten?' 

'Ik weet het niet. Eerst moet ik horen wat Verisof te vertellen heeft. Waarom kijk je zo sip?' 

'Omdat ik niet weet wat er gebeuren gaat. Je doet geheimzinnig, Hardin. Je houdt teveel voor je.' 

'Ook Gij, Brutus,' mompelde Hardin. 'Betekent dat soms dat je je bij Sermak's nieuwe partij wilt aansluiten, Lee?' 

Lee moest ondanks zichzelf glimlachen. 'Nou goed dan. Je hebt gewonnen. Zullen we nu gaan lunchen?'