4
Behalve Sermak zelf was het Lewis Bort die het meest actief was bij het verzamelen van ontevreden elementen om deze bij de onlangs opgerichte Actie Partij in te lijven. Toch had hij geen onderdeel van de deputatie gevormd die ongeveer een half jaar geleden Hardin had bezocht.
Dit kwam niet omdat men de waarde van zijn werkzaamheden niet erkende. Integendeel. Hij was er niet bij geweest omdat hij zich toen in de hoofdstad van Anacreon bevond.
Hij bezocht de stad als gewoon burger. Hij ontmoette geen officiële personen en deed niets bijzonders. Hij liep maar wat rond en stak zijn neus af en toe in duistere hoeken en gaten van deze bezige planeet.
Hij kwam thuis aan het eind van een korte winterdag die was begonnen met wolken en was geëindigd met sneeuw. Een uur later zat hij om de achthoekige tafel in het huis van Sermak.
Zijn eerste opmerkingen waren niet van dien aard dat zij de atmosfeer van de vergadering, die toch al werd beïnvloed door de duister wordende sneeuwschemering, op vrolijkten.
'Gebruik makend van melodramatische termen zou ik kunnen zeggen dat onze situatie aldaar een "Verloren Zaak" is,' zei hij.
'Geloof je dat werkelijk?' vroeg Sermak somber.
'Er is geen twijfel aan. Zo staan de zaken ervoor.' 'De bewapening ...' begon Dokor Walto ietwat pompeus, maar Bort viel hem in de rede.
'Laten we dat maar vergeten. Dat is ouwe koek.' Zijn blik dwaalde langs de aanwezigen die om hem heen zaten. 'Ik bedoel de bevolking. Ik geef toe dat ik aanvankelijk voor het aanstoken van een soort paleisrevolte was en iemand anders op de troon te helpen die de Foundation beter zou kunnen dienen. Het was op zichzelf geen slecht idee. Dat is het nog niet. Het enige verkeerde eraan is dat het onuitvoerbaar is. Daar heeft de grote Salvor Hardin voor gezorgd.'
'Als je ons nu de details zou willen vertellen,' zei Sermak zuur.
'Details! Er zijn geen details! Zo eenvoudig is het niet. Het gaat om de hele vervloekte situatie op Anacreon. Die Godsdienst! Het werkt!'
'Nou en?'
'Je moet het gezien hebben om erover te kunnen oordelen. Het enige wat je hier ziet is, dat we over een grote school beschikken waar priesters worden opgeleid en dat er af en toe in een obscuur deel van de stad een show wordt weggegeven ten bate van pelgrims - dat is alles. Wij zijn er niet bij betrokken, maar op Anacreon ...'
Lem Tarki streek met een vinger zijn keurige Vandyke-baardje glad en schraapte zijn keel. 'Wat is het dan voor een godsdienst? Hardin heeft altijd beweerd dat het alleen maar een soort stunt was om hen kritiekloos onze wetenschap te laten aanvaarden. Herinner je je nog, Sermak, dat hij ons die dag vertelde dat ...'
'Hardin's verklaringen betekenen op de keper beschouwd vaak niet veel,' merkte Sermak op. 'Maar wat is het voor een soort godsdienst, Bort?'
Bort dacht even na. 'Ethisch is het allemaal fijn in orde. Wat dat betreft wijkt het allemaal niet veel af van de verschillende filosofieën van het Oude Imperium. Hoge morele normen en zo. Van dat standpunt uit gezien, is er weinig tegen in te brengen. De godsdienst is in de geschiedenis altijd een beschavingsfactor van groot belang geweest en als zodanig beantwoordt hij aan ...'
'Dat weten we allemaal wel,' viel Sermak hem ongeduldig in de rede.
'Ter zake, alsjeblieft!'
'Goed dan.' Bort was een beetje uit het lood geslagen, maar liet het niet merken. 'De godsdienst die de Foundation heeft aangekweekt en aangemoedigd, berust op streng autoritaire beginselen. Het is alleen aan priesters toegestaan zich van de wetenschap te bedienen die wij aan Anacreon hebben geschonken, maar ook hun kennis van de wetenschappelijke instrumenten beperkt zich tot ervaringskennis. Zij geloven in hun godsdienst en in de geestelijke ... eh ... waarde van de krachten waarvan zij zich bedienen. Zo heeft ongeveer twee maanden geleden een of andere idioot geknoeid met de energiecentrale in de Thessalesische Tempel. Hij blies daarbij vijf stadsblokken op. Iedereen - de priesters incluis - beschouwde het als de Wrake Gods.'
'Dat herinner ik mij. De kranten gaven er een verward verslag van. Ik begrijp niet waar je heen wilt.'
'Luister dan,' zei Bort stug. 'Het priesterschap vormt een hiërarchie met als top de koning die als een soort halfgod wordt beschouwd. Hij is absoluut heerser bij de gratie Gods en daar gelooft iedereen in, ook de priesters. Een dergelijke koning kun je niet zo maar dwingen afstand van zijn troon te doen. Begrijp je nu eindelijk wat ik bedoel?'
'Wacht even,' zei Walto. 'Wat bedoelde je toen je zei dat Hardin dit allemaal had? Wat heeft hij ermee te maken?'
Bort wierp de vragensteller een verbitterde blik toe. 'De Foundation heeft het ontstaan en de groei van deze illusie vlijtig in de hand gewerkt. Er bestaat geen feestelijkheid waarop de koning verschijnt zonder een radioactieve aura die bovendien als een kroon boven zijn hoofd uitrijst. Iedereen die hem aanraakt, loopt ernstige brandwonden op. Op bepaalde momenten kan hij zich van de grond verheffen en zich door de lucht van de ene plaats naar de andere begeven - als hij zogenaamd door de Heilige Geest wordt bewogen. Door het maken van een enkel gebaar, vult hij zijn tempel met bovenaards licht. Enfin, het aantal trucs dat wij tot zijn beschikking hebben gesteld is ongelimiteerd maar zelfs de priesters die de instrumenten bedienen, geloven erin.'
'Niet best!' zei Sermak, op zijn lip bijtend.
'Ik kan wel huilen als ik denk aan alle kansen die wij gemist hebben,' zei Bort. 'Neem bijvoorbeeld de situatie dertig jaar geleden, toen Hardin de Foundation uit handen van Anacreon wist te houden. In die tijd hadden de bewoners van Anacreon er geen notie van dat het Imperium uit elkaar viel. Ze hadden sinds de Zeonische revolte min of meer zelfstandig hun eigen zaken geregeld, maar zelfs nadat de communicatie uitviel en Lepold's grootvader - de aartszeeschuimer - zichzelf tot koning verklaarde, beseften ze niet dat het Imperium naar de knoppen ging.
Als de keizer toen genoeg lef had gehad, zou hij met twee kruisers en een binnenlandse opstand die toen zeker zou zijn ontstaan, de macht hebben kunnen overnemen. En wij hadden dat toen ook kunnen doen. Maar nee, Hardin steunt en wakkert het koningschap aan. Persoonlijk begrijp ik dat niet. Waarom? Waarom? Waarom?'
'Wat doet Verisof eigenlijk?' vroeg Jaim Orsy plotseling. 'Er is een tijd geweest dat hij actief Actionist was. Wat doet hij daar eigenlijk? Is hij ook blind voor de situatie?'
'Weet ik niet,' antwoordde Bort kortaf. 'In hun ogen is hij een hogepriester. Voor zover ik weet is hij niet meer dan een soort technisch adviseur van het priesterschap!'
Iedereen zweeg en alle ogen richtten zich op Sermak. De jonge partijleider beet nerveus op zijn nagels. 'Het heeft geen zin,' zei hij luid. 'Het is allemaal veel te riskant!' Hij keek om zich heen. 'Zou Hardin dan toch een idioot zijn?'
'Heeft er inderdaad veel van,' zei Bort schouderophalend.
'Onmogelijk. Er klopt iets niet. Het zo grondig doorsnijden van onze eigen strot zou een enorme stupiditeit zijn. Hardin zou daartoe niet in staat zijn - zelfs als hij een idioot was en dat geloof ik niet. Aan de ene kant een godsdienst stichten die interne moeilijkheden onmogelijk maakt en aan de andere kant Anacreon bewapenen ... Nee, ik begrijp het niet.'
'Ik geef toe dat de zaak inderdaad nogal duister is,' zei Bort, 'maar dat zijn nu eenmaal de feiten. Wat zou er nog meer aan dj hand kunnen zijn?'
'Verraad. Hij laat zich betalen,' zei Walto heftig.
Sermak schudde ongeduldig het hoofd. 'Nee, dat geloof ik ook niet. Een zinloze geschiedenis. Tussen twee haakjes, Bort, heb jij iets gehoord over een kruiser die de Foundation zogenaamd zi hebben opgekalefaterd voor de Anacreoonse marine?'
' 'n Kruiser?'
'Ja. Een oude Imperiale kruiser ...'
'Nee, maar dat doet er weinig toe. De marinescheepswerven zijn religieuze heiligdommen en streng verboden terrein voor het publiek. Niemand hoort ooit iets over de vloot.'
'Toch zijn er geruchten uitgelekt. Sommige partijleden hebbi de kwestie voor de Raad gegooid. Hardin heeft het nooit ontkend, weet je. Zijn zegslieden veroordeelden de geruchtenverspreiders en daar bleef het bij. Het kan belangrijk zijn.'
'Allemaal van hetzelfde laken een pak,' zei Bort. 'Als het waar is, is het natuurlijk volslagen waanzinnig, maar erger dan de rest kan het niet zijn.'
'Ik neem aan dat Hardin geen geheim wapen achter de hand houdt. Dat zou ...'
'Ja,' antwoordde Sermak venijnig, 'een enorme "duvel-in-een-doos" die op het juiste ogenblik te voorschijn springt en ouwe Wienis de stuipen op het lijf jaagt...'
'Hoe dan ook...' viel Orsy hem haastig in de rede, 'de vraag komt op het volgende neer: hoeveel tijd hebben we nog? Klopt dat, Bort?'
'Daar komt het inderdaad op neer. Maar kijk niet naar mij. Ik weet het niet. De Foundation wordt in de Anacreoonse pers nooit ter sprake gebracht. Op het ogenblik wordt alleen maar aandacht besteed aan de komende feestelijkheden. Vergeet niet dat Lepold de volgende week meerderjarig wordt.'
'We hebben dus nog maanden de tijd.' Het was voor het eerst dat Walto die avond glimlachte. 'Dat stelt ons in de gelegenheid om...'
'Ach wat. De tijd!' gromde Bort ongeduldig. 'De koning is een god, geloof mij. Denk je werkelijk dat hij een propagandacampagne nodig heeft om zijn onderdanen gevechtsklaar te maken? Geloof je dat het nodig is dat hij ons van agressie beschuldigt om negatieve gevoelens jegens ons op te roepen? Nee, Lepold geeft het bevel en zijn onderdanen gehoorzamen. Als de tijd rijp is. Dat is nu juist het rottige van het systeem. Een god hoeft zijn daden niet te verantwoorden. Hij kan even goed morgen het bevel geven. Stop dat maar in je pet!'
Iedereen wilde tegelijkertijd het woord en Sermak moest met zijn vuist op de tafel slaan om de orde te herstellen toen de voordeur openging. Het was Levi Norast. Gehuld in een besneeuwde overjas rende hij de trap op.
'Moet je dat eens zien,' riep hij uit terwijl hij een natte krant op tafel wierp. 'Iedereen heeft het er over!'
Vijf hoofden bogen zich over de krant.
'Grote ruimte nog aan toe! Hij gaat naar Anacreon! Hij gaat naar Anacreon!'
Maar dat betekent verraad!' riep Tarki opgewonden uit. 'Walto leeft gelijk, verdomme! Hij heeft ons verkocht en verraden en |aat nu zijn loon halen!'
We hebben geen keus meer,' zei Sermak die was opgestaan. Morgen stel ik Hardin voor de Raad in staat van beschuldiging, in als dat mislukt ...'