19

Ze had naar haar werk gebeld en vijf van de vakantiedagen opgenomen die ze nog had staan. Ze was de tel kwijt, ze wist niet hoeveel ze er had opgespaard, want tot dan toe had het haar nooit geïnteresseerd. Ze wilde helemaal geen vijf weken vakantie, en in de loop der jaren hadden de onbenutte vakantiedagen zich opgestapeld. Ze hadden niet gevraagd waarom ze vrij wilde en ze wist dat ze het vertrouwen van de directie genoot. Een plichtsgetrouwe chef de clinique zoals zij bleef niet zo lang weg van haar werk zonder zwaarwegende redenen.

De dagen daarop ging ze elke middag naar Pernilla. Ze had verteld dat zij in het vervolg de enige was die zou komen van de hulpgroep en Pernilla had die informatie aangehoord zonder te laten merken of ze er blij om was of het jammer vond. Monika vatte dat op als een goed teken. Voorlopig nam ze er genoegen mee als ze alleen maar werd gedoogd.

De meeste tijd bracht ze buitenshuis door met Daniëlla. De speelplaats werd algauw te saai, dus werden hun wandelingen steeds langer. Langzaam maar zeker slaagde ze erin Daniëlla's vertrouwen te winnen en ze wist dat dat een goede methode was. Om de moeder te bereiken via de goedkeuring van het kind. Want Pernilla deelde de lakens uit. Monika was zich daar iedere seconde van de dag van bewust. De continu aanwezige dreiging dat Pernilla haar plotseling de deur zou wijzen, dat ze vond dat ze beter af waren zonder haar hulp. De gedachte alleen al om op een dag niet meer welkom te zijn deed Monika beseffen hoe ver ze bereid was te gaan om niet te worden afgewezen. Ze moest nog zoveel rechtzetten.

Op een keer kwam er een vriendin van Pernilla langs en Monika had een dubbel gevoel toen ze weg moest en hen alleen moest laten. Ze moest natuurlijk blij zijn voor Pernilla, maar tegelijkertijd wilde ze betrokken zijn bij wat er gebeurde, weten waar ze over praatten, of Pernilla toekomstplannen had waar zij niets van wist. Maar meestal sliep Pernilla alleen maar in de uren dat Monika en Daniëlla hun uitstapjes maakten. Monika probeerde nog wat te blijven als ze terugkwamen om te laten zien hoe goed Daniëlla en zij het samen konden vinden. Pernilla trok zich meestal terug in de slaapkamer en ze praatten niet zoveel met elkaar, maar Monika genoot van iedere seconde dat ze daar mocht zijn. Alleen de ogen van Mattias bezorgden haar een naar gevoel. Ze hielden haar vanaf het geloogde kastje in de gaten wanneer ze op de grond zat te spelen met Daniëlla. Maar misschien begon hij te begrijpen dat ze daar met een goed oogmerk was, nu ze iedere dag plichtsgetrouw terugkwam om haar verantwoordelijkheid op zich te nemen.

Hoewel Pernilla niet zoveel zei, voelde Monika dat ze goed werk deed, alleen al door in de flat te zijn, en iedere keer dat ze er wegging, bleef ze een paar uur daarna rustig. Het gevoel dat ze geslaagd was in de eerste etappe van een eervolle opdracht. Dat ze een ogenblik van respijt had verdiend. Ze besefte ook hoe onbetekenend alles verder was geworden. Alsof alle bijkomstigheden afgepeld waren en er maar één levensvoorwaarde over was. Maar al na een paar uur kwamen de hartkloppingen terug. Ze had kennis van zaken, ze wist precies wat het voor automatische veranderingen waren die zich in haar lichaam voltrokken. Dat het er alleen maar naar streefde om haar overlevingskansen zo groot mogelijk te maken. De angst dirigeerde het bloed naar de grote spieren en de lever maakte zijn voorraad glucose vrij om hun de brandstof te geven om te kunnen functioneren, het bonzen in haar oren kwam van haar hart dat bezig was de bloeddruk te verhogen, de milt trok zich samen om meer rode bloedlichaampjes uit te scheiden en het zuurstofopnamevermogen van het bloed te vergroten; adrenaline en noradrenaline stroomden door haar lichaam, maar deze keer hielp het niet dat ze op al haar tentamens het hoogste cijfer had gekregen. Wat ze vergeten waren haar te leren was hoe ze met die lichamelijke reactie om moest gaan. Haar hele lichaam was in de weer om haar te helpen vluchten, maar wat als je niet weg kon? Overdag had ze het gevoel dat ze onder een glazen stolp zat, afgeschermd van alles wat er buiten gaande was, alsof het haar niet meer aanging, 's Avonds ging ze naar de sportschool om zich af te beulen met een zware training, maar als ze eenmaal naar bed ging, kon ze nog steeds niet slapen. Wanneer ze het licht uitdeed kwam de angst binnensluipen. En de verwarring. De gedachten die ze overdag buiten de deur kon houden door continu in beweging te blijven, eisten in het donker het recht op om gedacht te worden, maar dat was uitgesloten. Ze vermoedde dat ze misschien hun vraagtekens zouden zetten bij wat ze aan het doen was en daarom had ze alle reden om ze te weren. Aangezien niets zich ooit richtte naar ratio of rechtvaardigheid, had ze het volste recht om haar eigen strategie te bepalen om ordening aan te brengen in het systeem. De krachten die inwerkten op leven en dood ontbeerden alle logica en onderscheidingsvermogen. Acceptatie was onmogelijk. Ze moest een kans krijgen om haar schuld af te betalen.

Als ze goed en wel sliep, lagen er andere gevaren op dè loer. Thomas kwam bij haar in haar droom. Hij kwam en ging zoals het hem uitkwam en hij wekte een verlangen in haar dat alles aan het wankelen bracht. Haar lichaam bewaarde nog de herinnering aan wat ze van zichzelf met alle geweld had moeten vergeten en haar handen weigerden zich te verzetten.

Om zichzelf te beschermen schreef ze een recept uit voor een slaapmiddel.

Daarna werd ze met rust gelaten.

Op de derde dag vatte ze moed en stelde ze voor dat ze zou blijven om het avondeten voor hen te bereiden. Ja, en natuurlijk eerst boodschappen te doen. Ze deed het graag, voegde ze eraan toe. Pernilla aarzelde maar heel even, en bekende toen dat ze dat echt heel fijn zou vinden. Ze had meer last van haar rug sinds ze alleen was en ze was al meer dan drie weken niet bij haar chiropractor

geweest. Monika wist waarom, dat ze er geen geld voor had, maar ze moest het van Pernilla zelf horen en ze had vooral meer details nodig. Ze hoopte dat ze die tijdens de maaltijd zou krijgen.

Ze stond in de hal haar jas aan te trekken en had net bedacht dat ze lekker doorgebakken runderfilet met aardappelgratin zou kunnen maken. En ze vroeg zich af of ze ook een fles wijn zou meenemen toen Pernilla de hal in kwam.

'Trouwens, Monika, ik ben vegetariër, dat had ik zeker nog niet gezegd?'

Monika glimlachte.

'Komt goed uit. Ik had maar niet gezegd dat ik dat ook ben, want ik dacht dat je misschien graag vlees wilde. Hoe lang eet je al vegetarisch ?'

'Sinds mijn achttiende.'

Monika deed de bovenste knoop van haar jas dicht.

'Is er iets waar je speciaal zin in hebt?'

Pernilla zuchtte.

'Nee. Om eerlijk te zijn heb ik niet eens zoveel trek.'

'Je moet toch proberen iets te eten, ik verzin wel iets in de winkel. Wil je er wijn bij, trouwens? Ik kan wel even langs de slijterij om een fles te kopen als je wilt.'

Pernilla dacht even na.

'Iemand anders van de hulpgroep die hier was, zei dat ik de eerste tijd voorzichtig moest zijn met alcohol. Het schijnt nogal vaak voor te komen dat mensen in een situatie als de mijne 's avonds een paar glazen wijn nemen om zichzelf te troosten.'

Monika zei er niets op, ze vroeg zich heel even af of het een terechtwijzing was. Maar toen ging Pernilla verder: 'Maar ik loop geen risico, want ik heb er toch geen geld voor. Ik zou heel graag een glaasje wijn nemen.'

Monika stond lang te dubben op de groenteafdeling. Ze kende geen vegetarische recepten en ten slotte vroeg ze iemand van het winkelpersoneel om hulp. Ja zeker, er stonden verschillende recepten op een standaard bij de zuivel en ze koos er een met

cantharellen, dat er wel luxe uitzag en waarvan ze dacht dat ze het wel zou kunnen klaarmaken. Ze voelde bijna een gespannen verwachting toen ze met volle tassen terugliep naar de auto. Pernilla's vertrouwen in haar leek te zijn toegenomen en de dreiging om afgewezen te worden leek op dit moment iets minder acuut. En vanavond gingen ze samen eten. Ze zouden de gelegenheid krijgen om elkaar beter te leren kennen en ze was niet van plan Pernilla teleur te stellen. Ze had de tassen net neergezet om haar autosleutels te pakken, toen ze hem in het oog kreeg. Ze zag niet waar hij vandaan kwam, plotseling stond hij daar zomaar op het asfalt, vlak naast de ene boodschappentas. Een zilvergrijze duif met paars glimmende vleugels. Monika liet haar autosleutel vallen. Met kleine, zwarte oogjes staarde hij Monika beschuldigend aan en ze werd plotseling bang dat de duif haar iets zou aandoen. Zonder hem uit het oog te verliezen bukte ze langzaam en viste snel haar sleutelbos op, deed de auto van het slot en opende het portier. Pas toen ze de tassen optilde, fladderde hij verschrikt weg over de parkeerplaats en zo snel ze kon laadde ze het eten in de auto. Voordat ze wegreed deed ze de deuren op slot.

Toen ze voor Pernilla's huis had geparkeerd bleef ze even in de auto zitten om tot zichzelf te komen. Ze zag het dikke hondje weer. Slechts een meter van het balkon waar hij thuishoorde hurkte het hondje en deed zijn behoefte en zodra hij klaar was wilde hij weer naar binnen. Iemand deed de balkondeur open, maar het was donker in de kamer, zodat ze niet kon zien of het een vrouw was of een man.

Pernilla zat op de bank tv te kijken. Ze had Mattias' grote trui weer aan en Monika zag dat ze had gehuild. Voor haar op tafel lag een stapel opengemaakte vensterenveloppen. Monika zette de tassen neer. Wat ze had gehoopt, dat ze zich beter zou voelen als ze eindelijk weer in het appartement was, kwam uit en ze voelde al haar besluitvaardigheid weer terugkomen. Ze ging naast Pernilla op de bank zitten. Het was tijd voor de volgende stap.

'Hoe gaat het ermee?'

Pernilla gaf geen antwoord. Ze deed alleen haar ogen dicht en verborg haar gezicht achter haar hand. Monika gluurde naar de enveloppen op tafel. De meeste waren aan Mattias gericht en het leken allemaal rekeningen. Het was een gouden gelegenheid, die ze niet aan zich voorbij mocht laten gaan.

'Ik begrijp dat het moeilijk moet zijn om al zijn post open te maken.'

Pernilla haalde haar hand weg en snifte wat. Ze trok haar benen op en sloeg haar armen om haar knieën.

'Ik heb me er een tijdje niet toe kunnen zetten om de post open te maken. Dat heb ik net gedaan, toen jij boodschappen aan het doen was.'

Monika stond op en ging naar de keuken. Ze kwam terug met een stuk keukenrol, dat ze aan Pernilla gaf, die haar neus erin snoot en het tot een bal in haar hand verfrommelde.

'We hebben geen geld om hier te blijven wonen. Dat wist ik aldoor al, maar ik wilde er gewoon niet aan denken.'

Monika zweeg even. Ze had gewacht tot Pernilla haar informatie zou toevertrouwen. Dit was die informatie.

'Sorry dat ik het vraag, maar hoe zit het met verzekeringen en zo? Ik bedoel een ongevallenverzekering.'

Pernilla zuchtte. En toen kwam het hele verhaal. Dat Mattias een keer had verteld en dat ze nu eindelijk mocht kennen. Deze keer was het verslag uitvoeriger. Monika onthield elk detail, ieder bedrag, sloeg nauwkeurig ieder gegeven op in haar goed getrainde feitengeheugen en toen Pernilla uitgesproken was, was Monika van het hele probleem op de hoogte. Ze hadden geld moeten lenen om de eindjes aan elkaar te knopen na het ongeluk van Pernilla. Geen gewone lening, maar een consumptief krediet met een effectieve rente van tweeëndertig procent. En aangezien ze geen geld hadden voor afbetalingen steeg hun schuld iedere maand. Die bedroeg nu zevenhonderdachttienduizend kronen. Pernilla's enige inkomen was haar ziektegeld en ook al zou ze misschien huursubsidie kunnen krijgen, dan kwam ze nog niet rond.

'Mattias had net een nieuwe baan en daar waren we zo vreselijk blij mee. We zouden het een paar jaar moeilijk hebben, maar we zouden in ieder geval kunnen beginnen met het afbetalen van die rotlening die alles in de war heeft geschopt.'

Monika had al bedacht wat ze zou zeggen als deze gelegenheid zich voordeed, en nu was het eindelijk zover.

'Weet je, ik zit te denken. Ik kan natuurlijk niets beloven, maar ik weet dat er een fonds bestaat waar je financiële steun kunt vragen als er zoiets gebeurt.'

'Wat voor fonds?'

'Weet ik niet precies; ik ken iemand die steun heeft gekregen uit dat fonds, ik ben na een overlijdensgeval bij haar geweest, voor de hulpgroep dus. Ik ga het morgenvroeg meteen navragen, dat beloof ik.'

Pernilla ging anders zitten en keerde zich naar haar toe. Op dit moment had ze Pernilla's onverdeelde aandacht.

'Ja, dat zou heel aardig zijn, als je tijd en zin hebt.'

Haar hart klopte mooi rustig.

'Natuurlijk regel ik dat. Maar dan heb ik gegevens nodig. Leningen, verzekeringen, woonlasten en zo. Kosten voor je revalidatie. Chiropractors, massage. Kun je dat bij elkaar zoeken, denk je?'

Pernilla knikte.

En terwijl Monika in de keuken cantharellen stond te bakken, Daniëlla bij haar op de grond zat te spelen en Pernilla met regelmatige tussenpozen kwam vragen of Monika een bepaald document ook nodig had, ervoer ze voor het eerst in lange tijd een zeldzaam gevoel van vrede.