Eerste Wet

Mike Donovan keek verveeld naar zijn lege bierglas en vond dat hij het nu allemaal lang genoeg had aangehoord. 'Als we gaan praten over gewone robots, dan kan ik jullie vertellen dat ik er een gekend heb die zich niet aan de Eerste Wet hield!' zei hij luid.

Omdat dit onmogelijk was, hield iedereen zijn mond en keek Donovan aan.

Donovan had onmiddellijk spijt van zijn grote mond en probeerde op een ander onderwerp over te schakelen. 'Gisteren heb ik een goeie gehoord,' zei hij luchthartig. 'Het ging over ...'

MacFarlane, die naast Donovan zat, negeerde dit: 'Bedoel je dat jij een robot hebt meegemaakt die een menselijk wezen letsel heeft toegebracht?' (Want dat betekende een overtreding van de Eerste Wet.)

'Daar kwam het wel zo'n beetje op neer,' zei Donovan. 'Maar wat ik zeggen wilde ... die bak over...'

'Kom op, vertel op,' beval MacFarlane. Een paar anderen zetten hun glas met een klap neer.

Donovan stak van wal. 'Het gebeurde een jaar of tien geleden. Op Titan,' zei hij. Hij dacht snel na. 'Ja. In vijfentwintig. We hadden kort daarvoor een lading van drie robots van het nieuwste model ontvangen die waren ontworpen voor Titan. Het waren de eerste MA-modellen. We noemden ze Emma-een, twee en drie.' Hij bestelde door met zijn vingers te knippen een nieuw glas bier en keek in gedachten verzonken de ober na. 'Hoe was het ook weer?'

'Ik zit al mijn halve leven in de robotbusiness, Mike, maar ik heb nog nooit van een MA-serie gehoord!' zei MacFarlane.

'Dat komt omdat ze de MA-serie toen onmiddellijk uit de productie hebben genomen - onmiddellijk nadat datgene was gebeurd wat ik jullie ga vertellen. Herinner je je dat ook niet?'

'Nee.'

'We zetten die robots onmiddellijk aan het werk,' vervolgde Donovan haastig. 'Je moet weten dat onze basis tachtig procent van Titans omwentelingstijd om Saturnus - gedurende het stormseizoen dus - stil lag. Tijdens die verschrikkelijke sneeuwstormen kon je de basis op geen honderd meter afstand zien. Bovendien raakte je de weg kwijt, want Titan heeft geen magnetisch veld en aan een kompas had je er dus niets.

Het voordeel van die MA-robots was dat ze waren uitgerust met vibrodetectors van een nieuw type waarmee ze vrijwel onder alle omstandigheden de basis konden terugvinden, dus de mijnwerkzaamheden konden gedurende de omwenteling onafgebroken doorgaan. Nee Mac, hou je mond. Die vibrodetectors zijn óók uit de productie genomen en daarom heb je daar ook nooit van gehoord.' Donovan kuchte. 'Militaire geheimhouding, weet je.

Gedurende het eerste stormseizoen liep alles op rolletjes, maar aan het begin van het rustige seizoen begon Emma-twee zich vreemd te gedragen. Ze verstopte zich in hoeken en gaten en moest daar dan uitgelokt worden. Tenslotte dwaalde ze van de basis af en kwam niet meer terug. We namen aan dat er een fout in het fabricageproces was geslopen en besloten het dan maar met de twee andere te doen.

Toch betekende dit dat we onbemand - of "onderberobot" - waren en tegen het eind van het kalme seizoen moest er iemand naar Kornsk. Ik gaf mij op als vrijwilliger - al moest ik dan zonder robot. Het zou een dag of twee duren voordat de stormen weer zouden opsteken en ik kon binnen vierentwintig uur terug zijn.

Op de terugweg - een kilometer of tien van de basis vandaan - begon het te waaien. Ik zette mijn luchtwagen aan de grond voordat de storm het ding aan stukken zou slaan en zette het op een lopen - met de zwakke zwaartekracht die daar heerste vormde de afstand geen probleem, maar de vraag was of ik de afstand in een rechte lijn zou kunnen afleggen. Zuurstof had ik genoeg en mijn verwarmingsapparaat functioneerde uitstekend, maar tien kilometer tegen een Titanstorm in ...

Toen de sneeuwstormen alles in een griezelige schemering hulden, Saturnus praktisch onzichtbaar hadden gemaakt en de zon tot een miezerig fietslampje hadden gereduceerd, bleef ik als verstijfd tegen de wind in geleund staan. Vlak voor mij was er een kleine, donkere gestalte. Ik kon nauwelijks zien wat het was, maar ik wist het maar al te goed. Het was een windmormel, het enige wezen dat een storm op Titan kon overleven en het gevaarlijkste wezen dat je maar bedenken kunt. Ik wist dat mijn ruimtepak mij niet beschermen zou als het mij zou aanvallen. Ik zou pas op het allerlaatste ogenblik kunnen schieten, want als ik miste was ik er geweest.

Voorzichtig week ik een paar passen achteruit, maar de schaduw volgde mij en kwam steeds dichterbij. Ik bad een schietgebedje en richtte mijn blaster, toen er zich plotseling een grotere schaduw over mij heenboog. Ik slaakte een zucht van opluchting. Het was Emma-twee, de vermiste robot. Ik vergat wat er gebeurd was en waarom het gebeurd was en brulde: "Emma, schatje! Neem dat windmormel te grazen en breng me terug naar de basis!"

Emma keek mij aan alsof ze niets gehoord had en riep: "Niet schieten, meester! Niet schieten!"

"Pak het mormel, Emma!" schreeuwde ik. O ja, ze kreeg het te pakken. Ze schepte het op, maar ze liep hard door. Ik schreeuwde mezelf schor, maar Emma kwam niet terug en liet me achter om te creperen in de sneeuw!'

Donovan hulde zich in een kort maar veelbetekenend stilzwijgen. 'Jullie kennen natuurlijk allemaal de Eerste Wet: een robot mag een menselijk wezen geen kwaad berokkenen, of toelaten dat een menselijk wezen gekwetst wordt door zijn nalatigheid, maar Emma ging ervandoor en liet me aan mijn lot over. Zij beging dus een overtreding!

Gelukkig haalde ik het. Een half uur later was de storm gaan liggen. Dat gebeurt wel eens. Ik rende als een haas naar de basis. De volgende dag begon het pas goed te stormen. Emma-twee arriveerde twee uur na mij in het kamp. Toen werd alles duidelijk en de MA-modellen werden onmiddellijk uit de circulatie genomen.'

'En wat werd er dan wel duidelijk?' vroeg MacFarlane.

In Donovans blik verscheen iets van vertedering en toen hij begon te praten, trilde zijn stem. 'Dat windmormel was geen windmormel. Toen Emma-twee het mee terugbracht, noemden we het Emma-junior. Emma-twee móest het wel beschermen.

Wat betekent tenslotte de Eerste Wet vergeleken met de heilige band tussen moeder en kind?'