***

Ymke moet die nacht nog scherp voor ogen staan. Net als Lucas. Het was een drukkende dag geweest. Tegen de avond werd er onweer verwacht. Onder de appelboom danste een dichte zwerm onweersbeestjes.

Ze waren de hele dag op de Bergweg. Moeder en Ymke hadden 's middags in de stad gewinkeld. Lucas werkte op zijn oude kamer, die moeder intact had gelaten. Hij raakte nooit uitgestudeerd. Casper zat alleen in de tuin. Het was half oktober. De notarisappels waren in dat warme najaar bijna rijp, vroeger dan anders. Het gerucht ging dat de wethouder van woningbouw het land in bezit had gekregen en de kassen — die anders afgebroken moesten worden - voor zijn persoonlijke hobby wilde gebruiken. Hij wilde er zijn verzameling oude Citroen ds' en, de diva onder de auto's, in onderbrengen en er ook een werkplaats inrichten.

Casper liep de oude kwekerij op. De oude stortgaten voor cokes en het waterbassin waren gesloopt. Het paleisje stond er nog, zonder deur. Aan de zoldering hing aan een gebroken hengsel nog een enkele bloemenmand. De rietmatten, lijsten van eenruiters, potten kit en stopverf, de glassnijder waren gepikt door buurtbewoners, maar voor vaders canapé was geen belangstelling geweest. Een enkel boek slingerde op de grond, uit zijn band: Predikatiën van Calvijn. Oorspronkelijk in Genève verschenen. Een paar losse bladen, in gotische letters, van Jan Luyken. Lichte plaatsen op de wanden herinnerden aan vaders tuinbouwdiploma's. Casper had er één voor moeder laten inlijsten.

Hij hoorde de stemmen van Ymke, van zijn moeder, die uit de stad terug waren en liep terug naar het huis. Moeder liet haar nieuwe winterjas zien. Ymke showde een kort lila rokje. Ze droeg er een zwart T-shirt op. Een brede paarse ceintuur om haar middel gesnoerd. Ze stond in de opening van de keukendeur en vroeg met een knipoog of het Caspers goedkeuring kon wegdragen. Hij slikte even iets weg. Ze zag er verleidelijker uit dan ooit. Ymke ging weer naar binnen, kwam even later terug in een rokje van zwarte zij.

'En dit heb ik ook gekocht!' Vond Casper niet dat het mooi afkleedde? Kleedde het mooi af? Hij stelde zich haar naakte lichaam voor. Haar ogen die toestemming zouden geven.

Zijn broer kwam beneden, bewonderde de nieuwe aankopen. Ze aten buiten. Het was zo warm dat ze de hele avond buiten konden blijven. Lucas bleef bij hen zitten, ging niet meer naar boven. Ymke was zo vrolijk die avond, extra vrolijk. Meestal gingen die twee tegen tienen naar huis, maar toen Lucas op zijn horloge keek, stelde ze voor iets in de stad te gaan drinken. Ze vroeg Casper of hij nog wel eens in de Rijnbar kwam.

'Heel zelden... Het is alweer een tijd geleden dat ik er geweest ben.' Hij zag aan haar ogen dat ze zin had om vanavond iets te ondernemen. Niet naar huis. Thuis zou Lucas linea recta naar zijn studeerkamer gaan. Zij ging dan maar naar bed - zo stelde Casper zich voor - wachtte, warm van verlangen. Ze zou hem roepen: 'Schiet nou op, Lucas.' Ten slotte zou ze in slaap vallen. In zo'n afloop van een mooie dag had ze geen zin. Ze wilde muziek, dansen. Dan kon ze dat prachtige rokje meteen inwijden.

Moeder keek met zichtbaar genoegen naar haar schoondochter. Het was goed om eens uil te gaan.

'Ja, maar dan bent u straks alleen. Of gaat u mee?'

'Nee, dat is niets voor oude mensen. Gaan jullie maar lekker.'

Tegen halfelf vertrokken ze. Moeder zwaaide hen uit. Met z'n drieën in Lucas' auto. Een kwartiertje later reden ze al over de Rijnkade. Links, de hoge kademuren van basalt, aan de oever een eindeloze rij boten. Ze passeerden 'The Boat', nog altijd volop in bedrijf.

'Of zullen we hier stoppen?' opperde Lucas quasi-serieus. Hij was in een vrolijke stemming, moest van zichzelf altijd werken en was opgelucht als anderen hem dwongen een pauze te nemen.

'Als jij zo graag wilt...' lachte Ymke. 'Stop maar. Casper en ik gaan wel naar de Rijnbar.' Ze keek om naar de achterbank waar Casper zat, zei dat Lucas 'wat met prostitutie had'. Waarschijnlijk omdat hoererij in de bijbel verboden was. Lucas gaf toe dat een vrouw die haar lichaam verkocht... ja, dat wond hem op. Hij verbeterde: De gedachte dat een vrouw haar lichaam verkocht. Heel onverwacht, starend naar Ymke, kon hij half voor de grap opmerken: 'Jij zou een heel dure kunnen zijn...'

Met enige moeite vonden ze een plaatsje op het volle parkeerterrein van het Rijnhotel. Flarden muziek van een combo drongen tot hen door. Zij gaf de beide broers een arm en gedrieën liepen ze over het witte grind van het voorplein. Casper liet haar en Lucas voorgaan. Lucas was niet groot, een beetje kleiner zelfs dan Ymke, als zij, zoals nu, hoge hakken droeg.

Ymke wilde nog even naar het toilet om haar make-up bij te werken. Lucas liep alvast de bar in. Toen ze terugkwam vroeg ze Casper of er geen lippenstift op haar voortanden zat en trok haar bovenlip iets op. Lucas zag geamuseerd toe hoe zijn broer met zijn vinger omzichtig haar tanden schoonpoetste.

Casper constateerde kleine veranderingen: een nieuwe bar van gepolijst notenhout. Krukken van chroom en bekleding van rood leer. Naast smalle glazen panelen, in vergulde lijsten, stonden palmen met bladeren van rood koper. Getemperd licht. De dansvloer was overvol. Casper werd links en rechts begroet door oude bekenden. Bob stak een hand op, vroeg waarom Casper haast nooit meer kwam en maakte voor hen een plaats vrij aan de bar. Hij was niet meer in vaste dienst, maar sprong bij op drukke avonden. Ymke wilde graag rode wijn. De beide mannen dronken bier. Lucas, ontspannen: 'Goed idee, Casper. Moeten we vaker doen. Ymke heeft er ook behoefte aan.'

Ymke hoorde het aan, terwijl ze gefascineerd een man beschouwde die een volle asbak op zijn gestrekte wijsvinger liet ronddraaien. Daarna draaide ze zich naar de dansvloer, hangend tussen de drie pilaren waarop het hele bouwwerk rustte. Ze stond op het punt om te zeggen dat ze wilde dansen, toen Casper haar en Lucas op een in smoking gestoken man aan de bar wees. Hij was dronken. Hij wapperde met een briefje van honderd en begon dat langzaam boven een asbak te versnipperen. Daarna bleef hij in gepeins verzonken. Lucas zei dat hij zoiets toch niet goed kon aanzien, als je aan vader dacht die dag en nacht had moeten werken voor een schamel loon. Zo'n man was natuurlijk schatrijk. De anderen waren het met hem eens. Lucas zei toen: 'Als hij weer zoiets doet, ga ik er wat van zeggen.' Hij deed verontwaardigd, maakte zich steeds bozer, misschien omdat hij zich in deze omgeving niet helemaal op zijn gemak voelde, misschien omdat zijn broer hem hier verre de baas was.

'Hou erover op,' zei Ymke en legde haar hand op zijn mond. Ze ergerde zich aan zijn braafheid. Maar ze was juist op Lucas verliefd geworden omdat hij braaf en degelijk was. Maar nu wilde ze dansen. Ze voelde zich zo sterk, behaaglijk, kon alles en iedereen aan. Wat kon het haar schelen of een patser briefjes van honderd of wat dan ook verscheurde. Het kon haar op dat moment misschien ook niet zoveel schelen met wie ze danste.

'Jij, Lucas?'

Nee, Lucas had geen zin.

'Ga maar met Kappie.'

Casper danste nooit. Zij ging hem voor. Haar hakken tikten vastberaden op de witte tegels. Diezelfde duidelijkheid lag in haar manier van doen, in haar kleding. Er ging een vrolijk gezag van haar uit, een lichte minachting voor het zwakke. Haar open schoentjes hadden smalle bandjes, hoge hakken. Haar kleine teen had zo'n kleine nagel dat er slechts een stipje lak op zat.

Maakte Lucas zich toen al zorgen? Hij werd in beslag genomen door de barkeeper die hem aansprak, die opnieuw betreurde dat hij Casper nog zo weinig zag. En hij voelde zich door die persoonlijke benadering wat meer deelnemer worden.

Casper legde zijn hand op Ymkes heup, trok haar licht naar zich toe, zijn voorhoofd bijna tegen het hare. Ze dansten. Er was nauwelijks plaats op de kleine dansvloer. Ze hoorden het water dat tegen de glazen onderzijde sloeg. Ze dansten en stonden bijna onbeweeglijk stil. Zij zei dat ze de sensatie had zich op een drijvend plankier te bevinden. De lichten op het halfronde terras, in een plotselinge windvlaag, bewogen onrustig. Nog steeds was dit uitje onschuldig. Lucas zat aan de bar met de rug naar hen toe. Ymke had rechte, witte tanden. Over haar lippen liepen fijne verticale streepjes.

Vogels doken op, vlogen vlak langs de ronde spiegelramen. Casper zei dat ze op insecten joegen.

'En ze komen ook op het licht af.'

Hij glimlachte tegen haar. Het was onmogelijk te dansen. Ze bewogen zonder hun voeten te verplaatsen. Casper liet haar los. Met de bovenkant van zijn hand hief hij haar kin op. Het machtsgebaar stond haar tegen. Hij legde haar een decreet op. Maar zij onderwierp zich, wilde niets liever dan zich overgeven. Geen ontkomen aan. Vervolgens, na die autoritaire geste, was hij teder. Tipte met één vinger de rode spoortjes van haar mond aan. Zij deed of ze hem wilde bijten. Hij kuste haar onder de ogen - dat vlakke plekje waar je huid week is.

Ze zuchtte, van vervoering. Wat Casper registreerde: geen moment heeft ze met haar blik Lucas gezocht. Zijn broer zat nu half met zijn rug naar hen toe. Bob was te druk om lang een gesprek gaande te houden. Soms keek Lucas hun richting uit, draaide zich snel weer terug naar de bar, bestelde nog maar een biertje, wachtte tot ze terugkwamen. Besefte Ymke nog wel dat haar man hier was? Ze leek verdoofd, overmand door de muziek, de warmte, de rode wijn. Ze vergat Lucas.

Het Braziliaanse jazz-combo laste die avond geen pauze meer in. Zij bukte zich, deed haar schoenen uit, zette die bij een van de dunne pilaren rond de dansvloer. Ze reiken tot halverwege het plafond: imitatie marmeren zuilen, quasi-afgebroken, mat- blauw in het schemerlicht. Casper duwde haar lippen met zijn tong verder open. De Rijnbar was een schip en de bemanning was dronken. Een schip op drift. Zij vroeg waarom hij nooit met een vrouw een relatie aanging. Was het uit angst voor de ander? Om zichzelf te beschermen? Hij keek haar lang aan. Het ging hem om toevallige ontmoetingen; geen partner; geen regelmatige bezoekjes; geen kwelling, geen jaloezie; een vrouw, aanraken... Ze vroeg met een spottend glimlachje of zij zo'n toevallige ontmoeting was.

Hij gaf geen antwoord, stelde voor terug te gaan naar de bar. Ja, ze moesten hiermee ophouden en teruggaan. Maar geen van beiden nam het initiatief. De stemmen om hen heen klonken langzamerhand allemaal hetzelfde. De band leek ook in een roes, bleef maar doorspelen. Zij legde haar hoofd in zijn hals. Hij kreukte de zachte stof op haar rug, liet los, gleed met de palm van zijn hand, de vingers gestrekt, zijn hand zo plat mogelijk, over haar tepels. Casper verliefd? Hij en die mooie vrouw vielen op. De pilaren rond de dansvloer weerspiegelden in de glazen wanden. Rumoer. Glazen werden doorgegeven. Het publiek warmde zich, schurkte zich als een dier, aan de hitte van eigen dronkenschap. De weinige kleren die ze droeg... Ze was naakt. Haar naaktheid vulde de dansvloer. Weer drong hij met zijn tong naar binnen. Zijn broer moest zich eenzaam en verlaten voelen. In de steek gelaten. Ze zouden slechts even gaan dansen. Hoeveel tijd was er verstreken? Casper had geen idee.

Ze moesten nu teruggaan. Hij zei: 'Kom, we gaan.'

Ze bleven, stonden onbeweeglijk, verstrengeld, en geen maakte het gebaar dat hen van elkaar scheidde. Hij voelde haar hart, het kloppen van zijn eigen hart, in zijn oren. Ze fluisterde nog, nauwelijks verstaanbaar: 'Ja, we gaan.' Hij observeerde haar krachtige hals, toen ze haar hoofd hief. Ymke was een krachtige, solide vrouw. Toen, over Ymkes schouder heen, zag Casper dat zijn broer verdwenen was. Hij hield de bar in het oog. Lucas kwam niet terug.