***

Sam had het voorstel van de rechercheur eerst met Letiva doorgesproken. In eerste instantie reageerde Letiva afwijzend omdat ze bang was dat het nog verder uit de hand zou lopen als de school een leerplichtambtenaar naar haar huis zou sturen. De kans bestond dat ze door een soort paniekreactie op het vliegtuig naar haar grootouders in Afghanistan zou worden gezet. Enkele reis, welteverstaan. Maar volgens Sam hadden ze gewoonweg geen andere keus en stonden ze sterk nu de rechercheur zijn hulp had aangeboden. Uiteindelijk stemde Letiva met het plan in. Wat had ze te verliezen? Trouwen of terug naar Afghanistan! Beide opties kwamen regelrecht uit een horrorfilm. Sam had hun geheim aan de directeur van de school opgebiecht en gelukkig reageerde deze niet negatief. In het verleden had ze een gelijksoortig probleem meegemaakt toen ze nog docente was op een middelbare school in Amsterdam. Ze had aantekeningen gemaakt en Sam verzekerd dat zijn naam anoniem zou blijven om eventuele represailles te voorkomen. Zonder enige aarzeling had ze de telefoon gepakt en naar de desbetreffende instanties gebeld. Kort en bondig deed ze haar uitleg en meldde dat er met spoed gehandeld moest worden.

In de eetpauze was Sam naar het politiebureau gefietst om het nieuws aan de rechercheur door te geven. Hij was enigszins teleurgesteld toen hij van die chagrijnige vent te horen kreeg dat Van Buren niet aanwezig was. Hij nam zich voor om het eind van deze week nogmaals te proberen. Gisteravond had hij zijn ouders verteld dat hij al enkele maanden verkering had en dat hij smoorverliefd was op dit meisje. Om lastige vragen te voorkomen had hij enkele details weggelaten. Hij had gevraagd of ze misschien in de toekomst een paar dagen bij hen kon logeren omdat haar ouders problemen hadden. Dat de problemen werden veroorzaakt door hun relatie hield hij voor het gemak achterwege. Gretig had zijn moeder geprobeerd om hem uit te horen, maar hij hield zijn antwoorden vaag. Sam deed zijn ouders allerlei beloftes en smeekte om hun goedkeuring. Uiteindelijk gingen ze akkoord, mits zijn meisje gebruikmaakte van de logeerkamer en mits zij toestemming had van haar ouders. Dat was geen probleem, verzekerde Sam zijn ouders.

De leerplichtambtenaar heette Marion Beekstra. Onaangekondigd stond ze voor de deur. Een vrouw van in de dertig. Donkerblond, steil haar, spijkerrok met cowboylaarzen en een modieus zwart heupjasje. Een grote lederen aktetas hing over haar schouder. Ze liet haar identiteitskaart zien en vroeg aan Omar of zijn moeder thuis was. Deze knikte maar kwam verder niet in actie. Mevrouw Harchaougoz kwam de gang in lopen en staarde de vrouw in de deuropening verbaasd aan. Marion Beekstra stak haar identiteitskaart naar voren en legde uit dat ze van de onderwijsinspectie was. Ze wilde Letiva spreken. Mevrouw Harchaougoz twijfelde. Ze had liever niet dat deze vrouw kwam snuffelen in hun privéleven. Wat hier in huis gebeurde ging niemand iets aan. Kon ze de vrouw niet gewoon weigeren en wegsturen? Het leek alsof de vrouw haat-gedachten kon lezen. De aktetas ging open en Marion Beekstra viste een papier naar boven. Ze duwde het document onder de neus van mevrouw Harchaougoz en beteuterd staarde ze ernaar. Wat nu? Ze kon geen letter lezen en het papier zag er best indrukwekkend uit met het gekleurde logo en de handtekeningen onder aan het blad. Ze besloot de ambtenaar binnen te laten en liet haar in de woonkamer plaatsnemen. 'Ik kijk even of Letiva wakker is. Ze heeft veel last van hoofdpijn en slaapt 's avonds slecht.' Ze glimlachte erbij en de ambtenaar glimlachte terug. In de gang siste ze tegen Omar dat hij met spoed zijn vader moest bellen. Ze klopte op de slaapkamerdeur en draaide toen de deur van het slot. Letiva zat achter haar bureau en keek op toen haar moeder binnenstapte. 'Er is een vrouw van school op visite', zei ze op fluistertoon. 'Ze wil jou spreken. Zeg geen domme dingen, je hebt ons al genoeg pijn gedaan. Ik zit naast je en vertel alles door aan je vader. Die vrouw kan jou niet beschermen, straks is ze weer weg. Ie zegt gewoon datje erg ziek bent en datje onder behandeling bent bij een arts. Ik heb je vader al gewaarschuwd en hij is binnen een paar minuten thuis.' 'Laat me alstublieft gewoon naar school gaan. Het is hartstikke fout om mij thuis te houden. Het is zelfs verboden', praatte Letiva op haar moeder in. 'De politie kan u hiervoor oppakken. Wilt u dat?'

'Zwijg!' De vrouw hief dreigend haar hand op. 'Wij weten wat goed voor jou is. Je hebt maar te luisteren.' Ze sloeg met haar vlakke hand op Letiva's bovenbeen. 'Waarom strafje ons met je ongehoorzaamheid? Zijn wij dan al die jaren zo slecht voor jou geweest?'

'Mevrouw Harchaougoz? Letiva? Zijn er problemen?' Er werd op de deur geklopt.

'Ik waarschuwje', siste mevrouw Harchaougoz. Ze liep naar de deur en trok hem open. 'Mijn dochter komt eraan. Ik heb haar geholpen met aankleden. Kom maar, Letiva.' Ze duwde Letiva de slaapkamer uit en begeleidde haar naar de bank in de woonkamer.

Marion Beekstra volgde en nam tegenover het tweetal plaats op een stoel. Omar sloeg vanuit de keuken de show gade. Hij had net zijn vader aan de lijn gehad en hij voelde zich een verrader. Letiva zat ineengedoken als een zielig vogeltje en had een asgrauw gezicht. Haar ogen waren rood en gezwollen, waarschijnlijk van het huilen. Omar hoorde haar elke avond snikken. Zijn moeder zat rechts van Letiva op de bank en hield haar hand stevig vast. Ze was duidelijk nerveus want ze knipperde herhaaldelijk met haar ogen. 'Je bent al ruim drie weken niet naar school geweest en de schoolleiding maakt zich ongerust. Waarom ben je thuis?' Beekstra had zich tot Letiva gericht.

Letiva likte langs haar droge lippen en dacht lang na over het antwoord. Ze voelde de nagels van haar moeder in haar vlees boren. 'Ik loop bij een specialist. Ik ben heel ziek.' 'Wat scheeltje dan?'

'Ik heb last van...' Letiva keek haar moeder vragend aan. Ze wist niet goed wat ze moest antwoorden. 'Ik heb al heel lang last van...'

'Haar hart', vulde haar moeder in. 'Ze heeft krampen en ze heeft last met ademhalen.'

'O, dat klinkt ernstig.' De vrouw maakte aantekeningen en keek daarna weer op van haar blocnote. 'In welk ziekenhuis ben je onder behandeling?'

Weer keek Letiva haar moeder aan. 'Leerdam?' zei deze aarzelend en ze begeleidde haar antwoord met geknik. 'Ze moet het rustig aan doen en de dokter heeft gezegd dat het beter is als ze een paar weken thuisblijft en zich niet te veel inspant.'

'En hoe heet de specialist?' De pen lag stil op het papier, afwachtend totdat hij weer in actie mocht komen. Een triomfantelijke grijns gleed over Letiva's gezicht en ze keek naar opzij. Nu viel haar moeder door de mand. Ze zat vast in haar eigen web van leugens.

'Ik weet niet goed hoe je de naam van de dokter uitspreekt', antwoordde mevrouw Harchaougoz. Haar ogen knipperden. 'Pietersen, zoiets.'

'Op de afsprakenkaart staat de naam van de specialist', zei Beekstra behulpzaam. 'Als u deze er even bij pakt...'

Mevrouw Harchaougoz hield haar adem in. Waarom ging dat bemoeizuchtige mens niet weg? Ze wist toch genoeg! 'De kaart ligt bij mijn schoonzuster. Ze is mee geweest naar het ziekenhuis, want haar Nederlands is beter.'

'Beter? Nou, uw Nederlands is anders ook heel goed.'

Het compliment werd met een glimlach ontvangen.

'Heb je het naar je zin op school, Letiva?'

'Heel erg. Ik wil graag psychologie studeren op de Hogeschool in Amsterdam.'

Letiva staarde naar haar handen, die verborgen lagen in haar schoot.

'Dat is een behoorlijk zware studie. Dan moetje wel hoge cijfers hebben op je rapport.' 'Een acht en de rest negens.'

'U zult wel trots zijn op uw dochter', wendde Beekstra zich weer tot de moeder. Het antwoord was een zuinig lachje. Het gezicht van mevrouw Harchaougoz klaarde op toen ze het gemorrel aan de voordeur hoorde. De deur werd geopend en viel met een klap terug in het slot. Met een nors gezicht stapte Hamid de kamer binnen. Marion Beekstra stond op en stak haar hand uit. 'Marion Beek...' Hij negeerde haar volkomen en sprak met opgewonden klanken en in een voor Beekstra onverstaanbare taal tegen zijn vrouw. Opgelaten trok Marion haar hand in en ging weer in de leunstoel zitten terwijl ze de man en vrouw, die heftig in discussie waren, gadesloeg. Zo goed en zo kwaad als dat ging probeerde mevrouw Harchaougoz haar man tot bedaren te brengen. Na een paar minuten was het haar aardig gelukt en Hamid richtte zijn aandacht op de ambtenaar. 'Onze dochter is ernstig ziek en komt niet naar school. U moet mijn gezin daar niet over lastigvallen, het is voor ons al zwaar genoeg. De dokter zegt: blijf thuis, dan blijft ze thuis. Het is beter voor haar gezondheid.'

'Ik begrijp uw zorgen maar het is mijn taak om te controleren of Letiva om andere redenen dan een ziekte wordt thuisgehouden.'

'Wilt u beweren dat ik lieg?' De ogen van Hamid schoten vuur. 'Ik zeg u: mijn dochter is ziek. Ik ben geen leugenaar. Ik wil u vragen om te vertrekken en nooit meer langs te komen.' De ambtenaar stond op en voelde zich ietwat geïntimideerd door de uitval van de man. 'Ik heb niet beweerd dat u liegt', ging ze in de verdediging. 'Ik leg u uit dat mijn taak...' 'Genoeg! Wilt u gaan.' Hij wees resoluut naar de gang. Beekstra hengelde haar tas van de grond en gooide deze over haar schouder. Ze keek Letiva indringend aan toen ze haar vraag stelde: 'Als er meer aan de hand is, moetje het mij nu zeggen. Anders kan ik niets voor je doen.'

Letiva trok nerveus met haar mond. Dacht deze vrouw nou echt dat zij het lef had om haar ellende op tafel te gooien? Hier! Terwijl haar vader tierend en met woeste ogen naast haar stond? Een klein stemmetje achter in haar hoofd herhaalde de dreigende woorden die haar moeder haar had ingefluisterd: 'Deze vrouw kan jou niet beschermen, straks is ze weerweg.' En misschien, heel misschien als ze loog bouwde ze bij haar ouders weer wat vertrouwen op en herwon ze daarmee een stukje vrijheid. 'Er is niets anders', verzekerde ze de vrouw. 'Ik heb hartproblemen en ben onder behandeling bij dokter Pietersen.' Er blonken tranen in haar ogen maar de vrouw nam er geen nota van. 'Eruit!' bulderde Hamid en de ambtenaar vertrok.

Haar leugen had inderdaad geholpen. Tenminste, daar leek het in eerste instantie op. Letiva kreeg niet de woede van haar vader over zich heen. Hamid leek tevreden over de manier waarop de indringer was verjaagd. Hij nam aan tafel plaats en wilde dat Letiva op de stoel naast hem kwam zitten. Hij wreef met zijn hand een denkbeeldige plooi op het tafelkleed glad en zocht zorgvuldig naar de juiste woorden. 'Mijn wens is dat jij gelukkig bent en met een Nederlandse jongen gaat dat niet lukken.' Letiva wilde protesteren, maar iets in zijn stem en in zijn ogen maakte haar bang. Het was duidelijk dat hij een preek ging afsteken. Ze kon zich beter koest houden en het hele relaas over zich heen laten komen. 'Ik vind Nourdin beter bij jou passen. Ik heb met Tarkan over jou en Nourdin gesproken en hij was het met mij eens. Ik had liever nog enkele maanden willen wachten, maar nu die vrouw zich ermee gaat bemoeien, is het beter dat jullie zo snel mogelijk trouwen. Zodra Nourdin vrijkomt, plannen we een datum.'

Letiva kneep haar lippen stevig op elkaar en knikte stij^es. Rustig blijven, zei het stemmetje in haar hoofd. Niet reageren, gewoon knikken. Haar angst was uitgekomen. Het bezoek van de ambtenaar had paniek gezaaid. Het was haar in één klap duidelijk geworden. Haar toekomst lag vast en geen enkel argument kon haar vader op andere gedachten brengen. Er werd geen rekening gehouden met haar gevoel, met haar wensen. Nu niet, morgen niet, nooit niet. Wat deed ze hier nog? Waarom ging ze niet weg? Waar wachtte ze op? Haar enige redding was vluchten. Vluchten voor haar familie, voor de mensen van wie ze hield. Maar waar moest ze heen? Op haar familie hoefde ze niet te rekenen, die steunde blindelings haar vader. Sam? Hij was de enige bij wie ze zichzelf mocht zijn. Hij hield zielsveel van haar, maar was ze veilig bij hem? De familie ging haar ongetwijfeld zoeken en Sam was de eerste die bezoek kreeg. Hij kon haar niet beschermen. Ze hadden hulp nodig. Hulp van de leerplichtambtenaar. Wat was haar naam ook al weer? Marian Beek? Zodra ze de kans had moest ze de vrouw bellen. En dan was er nog de rechercheur en de school. Ze stonden er gelukkig niet alleen voor. Haar besluit stond daarom vast: ze liep van huis weg. 'Ik ben blij dat je je verstand hebt teruggevonden', hoorde ze haar vader zeggen. 'Datje inziet dat we alleen het beste voor jullie willen. Je school lijkt nu belangrijk, maar je zult zien dat een gezin meer vreugde brengt.'

Letiva slikte en voelde hoe haar maag zich omkeerde van ellende.

'U zult wel gelijk hebben', zei ze op vlakke toon. Haar moeder drukte spontaan een zoen op haar wang. 'Ik ben zo blij datje het begrijpt.' Liefdevol wreef ze over haar rug. 'Je zult gelukkig worden, geloof me. Ik ga koffie maken.' Ze zong toen ze naar de keuken liep. Omar kwam aan tafel zitten. Hij had tegenover zijn zus plaatsgenomen en bestudeerde haar gezicht. Ze meed zijn blik. Maar hij zag haar pijn, hij zag haar verdriet en toen zijn vader even niet keek, raakte hij haar hand aan. Het was een vluchtige streling. Ze keek hem aan en hij spelde geluidloos de woorden: ik houd van je. Ze staarde naar zijn lippen en toen naar zijn ogen. Haar mond spelde dezelfde woorden.

Toen de koffie op tafel stond werd er over niets anders gesproken dan het huwelijk en de familie die voor het feest naar Nederland zou afreizen. En hoe blij Hamid was dat zijn oude vader dit feest nog mocht meemaken. Dat hij najaren zijn drie broers en vele neven eindelijk weer in zijn armen kon sluiten. Hij was de gelukkigste man van de wereld en hij was trots op zijn knappe dochter. Zijn vrouw pinkte een traantje weg en beaamde zijn bewering door met haar tong tegen haar gehemelte te klakken. Omar merkte dat Letiva zich tot het uiterste inspande om zichzelf in de hand te houden. Hij vroeg zich af hoe lang ze dat nog vol zou houden, voordat ze in zou storten. Hij hoorde zijn vader zeggen dat het een prachtig trouwfeest ging worden. Het mooiste dat ooit in de familie had plaatsgevonden. Omar had zo zijn twijfels.