***

Het terras van De Schoppenaas werd romantisch verlicht door gekleurde lampen die aan de baleinen van de parasols waren bevestigd. Op de achtergrond klonk muziek en het was gezellig druk. Zeynep droeg haar haren in een hoge staart en had voor de gelegenheid een nieuwe jurk gekocht. Ze had weinig make-up gebruikt omdat ze wist dat hij er niet van hield. Er stonden twee biertjes en een schaaltje pinda's op tafel. Ahmad was hoffelijk en vriendelijk. Hij had haar een compliment gegeven over haar uiterlijk en gezegd dat hij trots was dat zij met hem een avond wilde stappen. Het eerste halfuur hadden ze over alledaagse dingen gesproken. Sport, hun favoriete film, muziek en over vrienden. Hij sneed het onderwerp vrij plotseling aan, alsof het hem te binnen schoot. 'Letiva heeft twee dagen geleden gebeld.' 'Dat is goed nieuws. Je moeder was zeker blij?' 'Ja en nee. Ze heeft eigenlijk niets gezegd maar direct opgehangen.'

'O, wat vervelend. Ze heeft waarschijnlijk niet de moed gehad om... Ze belt wel weer.'

'Ik vraag het me af.' Ahmad draaide het glas in zijn handen rond. 'Mijn moeder was behoorlijk van slag. Ze is bang dat Letiva gedwongen werd om op te hangen. Dat ze geen contact met ons mag hebben.'

'Die indruk kreeg ik niet toen ik met Sam sprak. Trouwens... Letiva laat zich door niemand dwingen. Ook niet door Sam.' 'Dat is zo. Misschien heeft ze een extra duwtje nodig. Wil jij het nog een keer proberen?' 'Natuurlijk, waarom niet.'

'Maak haar goed duidelijk dat mijn moeder radeloos is. Het gaat echt heel slecht met haar. Ik vind je echt geweldig, datje dat voor ons wilt doen. Wil je nog wat drinken?' Hij stond op en wachtte haar antwoord niet af. Hij haalde twee nieuwe biertjes en schoof zijn stoel wat dichter naar haar toe.

Sam bekeek de kleurrijke folders in de standaard, trok er een over eczeem uit de houder en nam toen met een grijns weer plaats naast Letiva. Ze zaten in de wachtkamer van de plaatselijke huisarts. Twaalf stoelen, aan weerskanten zes. Witte muren met vrolijke schilderijen over clowns die in een piste hun capriolen opvoerden. In een hoek, bij het raam, stond een speeltafel voor peuters. Er was verder niemand in de wachtkamer. Gisteren waren ze voor een intakegesprek bij het Blijf van mijn Lijf-huis geweest. Ze werden ontvangen door een medewerkster: Bianca Bloemen. Sam schatte haar leeftijd op hooguit vijfentwintig jaar. Ze stelde een hoop lastige vragen en liet Letiva daarna allerlei formulieren invullen. Er werd eerst bekeken en in een of ander comité besproken of Letiva in aanmerking kwam voor hulp. Binnen een week kregen ze de uitslag doorgebeld en dan volgde een tweede gesprek. Op dit moment was het opvanghuis vol, dus als Letiva inderdaad door de selectie kwam moest ze een paar dagen, hooguit twee weken wachten totdat er plaats was. Er was geen dreigende situatie omdat ze tot die tijd bij Sam in de caravan kon blijven. De gezondheid van Letiva baarde de medewerkster wel zorgen en daarom had ze een afspraak bij een huisarts gemaakt. Dokter Derksen had de nodige informatie over Letiva van het Blijf van mijn Lijf-huis ontvangen. Het was niet de eerste keer dat hij voor het opvanghuis slachtoffers moest onderzoeken. Ze hadden een speciale benadering nodig en hij wist hoe hij hen op hun gemak moest stellen. De meeste slachtoffers hadden vreselijke dingen meegemaakt waarvoor ze zich schaamden en waar ze niet over wilden praten. Vaak kreegje niet op alle vragen een eerlijk antwoord. Derksen wist meestal via een omslachtige vraagtechniek het antwoord los te peuteren. Antwoorden die hij nodig had om adequaat te kunnen handelen. Dokter Derksen had Letiva's klachtenlijst doorgenomen en riep haar toen zijn kamer binnen. Hij liet Sam in de wachtkamer achter. Opgelaten was ze de man gevolgd en nogmaals werden er tientallen vragen op haar afgevuurd. Haar hartslag werd gecontroleerd en haar bloeddruk werd opgemeten. Er werd zelfs bloed afgenomen en ze moest in een plastic potje plassen.

'Wanneer had je ongesteld moeten worden?'

Ze schrok van de vraag. 'Drie weken terug. Maar door de stress en...' Ze maakte haar zin niet af. Haar hart maakte overuren en ze kreeg het benauwd. 'Ik ben toch niet zwanger?'

Hij strengelde zijn vingers ineen en keek haar ernstig aan.

'Waarschijnlijk vijf tot zes weken. Is de jongeman in de wachtkamer de vader?'

Letiva sloot haar ogen en knikte.

'Geen voorbehoedsmiddel gebruikt?' 'Nee, we dachten... Condooms zijn duur en... Hij ging voor het zingen de kerk uit en we dachten dat het redelijk veilig was.' 'Zullen we je vriend er maar even bij roepen?' 'Ja, graag.'

Ze waren nog geen uur thuis toen de mobiel van Sam afging. Hij nam op, keek Letiva aan en spelde geluidloos Zeyneps naam. Ze knikte en stak haar hand uit. Na het bezoek aan de arts was haar vriendin een welkome afleiding. De weg naar huis hadden ze gesproken over de zwangerschap en wat te doen. Ze waren het er beiden over eens dat abortus uitgesloten was. Ze zouden samen de baby grootbrengen. Voorzichtig werden er mogelijkheden afgewogen en werden hun toekomstplannen aangepast. Sam ging studeren, zodat hij later een goedbetaalde baan kon krijgen. Letiva ging naar het opvanghuis, waar ze haar zouden leren hoe ze met baby's moest omgaan. Ze zou werk gaan zoeken en gaan sparen voor een klein huisje waar ze met hun drieën konden wonen. Zodra Sam zijn studie had afgerond zou hij voor het inkomen zorgen en kreeg Letiva de ruimte om te gaan studeren. Een tweede struikelblok waren zijn ouders. Wanneer en hoe moesten ze zoiets vertellen? Sam had geopperd om het eerst met oom Jan te bespreken. Hij was tenslotte de broer van zijn vader en hij wist waarschijnlijk wel hoe ze het nieuws het beste kon brengen. Met lieve en opbeurende woordjes hadden ze elkaar getroost. Elkaar gekust en gestreeld. Het zou lukken, het moest lukken. Letiva nam de gsm over en Sam stond op. Hij knikte naar de deur en trok zijn jas aan. 'Ik ga even naar oom Jan.'

'Zeynep, hoe is het?' Ze glimlachte toen Sam haar een kushand toewierp en de deur achter zich dichttrok.

'Goed, vrouw. Je weet toch, met slechte mensen gaat het altijd goed.' Ze lachte om haar eigen grap. 'Hoe is het met jou en Sam?' 'Het gaat...'

'Je klinkt niet echt enthousiast. Is er wat?'

'Nee! Hoe is het thuis?' veranderde Letiva snel van onderwerp.

'Goed. Mijn vader heeft een nieuwe baan bij de gemeente.

Mijn moeder is zo trots, ze vertelt het iedereen die het horen wil.'

'Dat is toch fijn. En hoe is het op school?'

'School is een ramp. We hebben belachelijk veel tentamens. Ik zit bijna elke avond te blokken.'

Net als Sam, dacht Letiva maar ze zei het niet hardop. Ze wilde niet praten over Sam, ze had andere dingen aan haar hoofd. Het liefst had ze het uitgeschreeuwd en het kostte haar enorm veel moeite om zich te bedwingen.

'Klinkt saai', reageerde ze neutraal.

'Ik hoorde dat je je moeder hebt gebeld. Tenminste... Je hebt geprobeerd te bellen. Waarom heb je opgehangen? Houdt Sam je tegen?'

'Doe niet zo raar. Jij weet wel beter.'

'Waarom hang je dan zo plotseling op? Je moeder is er helemaal kapot van.'

'Ik wist niet wat ik moest zeggen. Het leek alsof mijn keel werd dichtgeknepen.'

'Je moet doorzetten. Iedereen is daarmee geholpen. Jij, je ouders, je broers en zelfs Sam.' 'Ik twijfel daar nu wel erg aan.'

'Waarom? Doe niet zo gek! Je wilt toch niet zonder je ouders verder? Ze hebben je vergeven. Wat is je probleem?' Zou ze het Zeynep vertellen? Ze wilde er met iemand anders dan met Sam over praten. 'Er zijn veranderingen, Zeynep. Behoorlijke veranderingen. Ik weet niet of mijn ouders...'

Letiva zweeg en beet nerveus op haar onderlip.

'Wat voor veranderingen? Waarom praatje in raadsels? Vertel me wat er is! We zijn vriendinnen, dat weetje toch?'

'Ik ben zwanger', gooide Letiva er toen abrupt uit.

'Zwanger? Dat meen je niet?'

'Ja, toch! We komen net van de huisarts vandaan. Ik ben vijf tot zes weken zwanger.'

Er hing even een gespannen stilte.

'Sam en ik hebben besloten dat we het houden.'

'Je bent net achttien', was Zeyneps commentaar.

'Er zijn genoeg meisjes van achttien die een baby grootbrengen.'

'Des te meer reden om contact met je moeder te zoeken. Je hebt haar juist nu nodig. Zoiets kun je niet alleen. Ik weet zeker dat ze je helpt, dat doet elke moeder. Bel haar! Ze heeft het recht om te weten dat ze oma wordt. Doe nou niet zo koppig. Als ze vervelend reageert, kun je het gesprek gewoon wegdrukken. Jij bepaalt... Maar je hebt het dan in ieder geval wel geprobeerd.'

'Ik weet niet wat ik moet zeggen.'

'Gewoon, de waarheid.'

'Dat is niet gemakkelijk.'

'Nee, dat zal best niet. Maar je moet het doen.'

Letiva zuchtte hoorbaar.

'Heb je al een naamvoorde baby?'

'Een naam? Nee, natuurlijk niet. Ik weet het zelf net een paar uur.'

'Zeynep lijkt mij een mooie naam.'

Er werd gelachen, ik vind Sevim of Saliha voor een meisje erg mooi en Arou voor een jongen', zei Letiva.

'En wat als Sam een Nederlandse naam wil? Truus of Neeltje.'

'Of een dubbele naam: Bert-Jan, Dirk-Jan.'

'Beloof dat we samen babykleertjes gaan kopen. Van die kleine hemdjes en broekjes, zo schattig.'

'Dat doen we', beloofde Letiva. De gelaten stemming was omgeslagen. Er werd alleen nog over vrolijke dingen gesproken en toen Letiva na drie kwartier eindelijk ophing,

voelde ze zich stukken beter.

'Hallo, liefje. Leuk datje belt. Je mist mij zeker?'

'Een beetje', gaf Zeynep eerlijk toe. Al bij al vond ze Ahmad best wel sympathiek. En hij zag er ongelofelijk goed uit.

'Luister, ik heb tien minuten geleden met je zus gesproken en weetje wat?'

'Nee, vertel.'

'Ze is zwanger.'

'Wat?' De stem van Ahmad sloeg over.

'Ja, al een week of vijf. Ik heb er sterk op aangedrongen dat ze je moeder moest bellen. Ze kan nu alle hulp gebruiken. Ja, toch?' 'Ze krijgt een kind van die kaaskop?' Ahmad hield met moeite zijn woede binnen. 'Is ze krankzinnig geworden? Een bastaardkind?'

'Doe niet zo lullig. Ze heeft er niet bewust voor gekozen om zwanger te worden, dat kon ik merken. Je hebt nu grote kans dat ze belt. Het leek mij verstandig dat jij je moeder alvast voorbereidt, zodat het nieuws niet te hard aankomt. Ze zou van schrik een verkeerde reactie kunnen geven. Elk verkeerd woord werkt natuurlijk averechts en dan komt het nooit meer goed tussen hen.'

'Niet alleen voor mijn moeder komt het nieuws hard aan, geloof mij.' Hij vloekte hartgrondig. 'Ik hang op', zei hij toen. 'Ik moet nadenken hoe ik dit het beste aan mijn familie kan vertellen. Bedankt.' Abrupt verbrak hij de verbinding. Ahmad liep het kantoortje van zijn baas binnen en vroeg of hij vrij kon krijgen. Er was thuis een noodgeval en men had hem daar nodig. Zijn zuster was ziek, ernstig ziek. Binnen tien minuten stond hij buiten en nog geen halfuur later was hij thuis. Zijn ouders keken vreemd op toen hij zo vroeg kwam binnenstappen. 'Ben je ontslagen?' was het eerste wat zijn vader vroeg. Hij schudde zijn hoofd. 'Het is erger. Het is Letiva...' Zijn vader trok nors met zijn mond terwijl zijn moeder zich langzaam op een stoel liet zakken. 'Wat is er met die meid?' 'Ze is zwanger van Sam.'

Hamid kwam met een ruk omhoog uit de bank en Nergiz sloeg jammerend haar handen voor haar gezicht.

'Dat is het toppunt. Niks dan ellende heeft die meid gebracht.

Jaren ben ik goed voor haar geweest. Jaren! Onze familie is straks besmet met een bastaardjong. Over een paar maanden weet iedereen dat de dochter van Hamid zich als een hoer heeft gedragen. Achttien jaar, ongetrouwd en met een kind.

Welke man wil haar dan nog? Niemand!'

'Wat doen we nu?' wilde Ahmad weten. 'De kans is groot dat ze belt.'

'Ik bel met mijn vader. We moeten een familieberaad houden. Het heeft geen nut om dit te verzwijgen. Ze komen er toch wel achter', zei Hamid beslist.

Letiva had nog twee dagen nodig gehad om haar moed bijeen te rapen. Ze belde om halftien in de ochtend naar de gsm van haar moeder. 'Nergiz Harchaougoz.'

'Met Letiva.'

Het bleef een tijdlang stil.

'Hang niet op', zei Nergiz uiteindelijk. 'Ik wil weten hoe het met je is.' 'Het gaat goed.'

'Ja? Ik heb gehoord datje zwanger bent. Is het waar?' 'Zeynep praat te veel. Ja, het is waar.'

Nergiz mompelde iets onverstaanbaars. 'Je vader is woest en wil je nooit meer zien.' De vrouw zuchtte diep. 'Hoe voel je je?' 'Een beetje misselijk en moe.'

'Dat hoort erbij. Ik weet nog dat ik door jou meer dan drie maanden boven de wc-pot heb gehangen. Verschrikkelijk gewoon.'

'Dan staat me nog heel wat te wachten.'

'Hoe reageert Sam op het nieuws dat hij vader wordt?'

'In het begin waren we allebei toch wat geschrokken, maar nu zijn we aan het idee gewend en willen we er het beste van maken.'

'Gaat hij met je trouwen?'

'Zodra hij klaar is met zijn studie.'

'En zijn ouders? Wat was hun reactie?'

'Boos en teleurgesteld. Maar ze hebben het uiteindelijk

geaccepteerd. Ze moesten wel...'

Het bleef even stil.

'Hoe is het met Omar?'

'Hij mist je. Ik natuurlijk ook. We hadden je niet moeten opsluiten...'

'Daar wil ik het niet over hebben. Dat is geweest en ik heb geen zin in ruzie.'

'Je hebt gelijk. Wanneer zie ik je weer?' 'Ik hoop snel.'

'Je vader en Tarkan gaan over twee weken naar Afghanistan. Ze hebben een familieberaad... over jou. Ahmad brengt hen naar het vliegveld. Dan ben ik alleen thuis, misschien datje dan kunt langskomen. Je hebt dan van hen niets te vrezen. Ik wil je vasthouden en met je praten, net als vroeger.' 'Dat lijkt me fijn. Ik kom met de trein naarje toe.' 'Zeg niets tegen Zeynep. Die vertelt alles door aan Ahmad en hij vertelt het aan je vader. De mannen mogen het niet weten, het is ons geheim.'