1955 Bombay

Madan ziet hoe meneer Patel de lange gang uitloopt, hun het beste wenst, zijn hand opsteekt en uit het zicht verdwijnt. Hij laat me alleen! Madan wil opspringen om achter hem aan te rennen, als er een zwartglimmende jongen de trap afkomt.

   ‘Hallo,’ zegt de jongen.

   Madan kijkt verbaasd naar het ventje, dat helemaal onder de smeerolie zit. Hij is net zo groot als hij. De olie loopt ook over zijn gezicht en met de rug van zijn hand wrijft hij het wat weg. Madan wil de lap die meneer Patel in zijn handen heeft geduwd aan de jongen geven. Die maakt een afwerend gebaar en zegt vol bewondering: ‘Meneer heeft hem zelf gemaakt. Mooi, hè?’ De jongen wijst met zijn pikzwarte vinger naar het weefsel. ‘Mag jij deze uithalen?’ Zijn stem krijgt een afgunstige klank.

   Madan begrijpt niet waarom de jongen jaloers zou zijn op het uithalen van een lap en haalt zijn schouders op.

   ‘Die witte draden zijn de kettingdraden en de rode heten de inslagdraden. Je moet het heel netjes doen, hoor.’

   Werk jij hier ook? piept Madan onverstaanbaar.

   De jongen kijkt hem lang aan, er trekken denkrimpels over zijn voorhoofd. Hij buigt zich voorover en zegt tegen de wever onder de trap: ‘Hij kan niet praten.’

   De wever mompelt wat en Madan kijkt naar de lap in zijn handen. Hij ziet er niets bijzonders aan. Het is een heel gewone lap katoen, met rode en witte ruiten erop.

   ‘Ga je mee?’ De jongen loopt de trap weer op, bij elke voetstap die hij zet, blijft er een olieachtige afdruk achter op de tree.

   Madan kijkt nog één keer teleurgesteld door de gang naar de poort, maar meneer Patel is echt verdwenen, dus volgt hij de jongen die de trap opklimt. De geur van olie en ijzer wordt sterker en het geluid van draaiende machines harder.

Meneer Patel stapt teleurgesteld de boekwinkel uit. Hij had De genetische metamorfose bij eencelligen in zijn handen gehad en zag direct dat het zijn boek was, maar de verkoper weigerde het hem terug te geven, zelfs niet nadat meneer Patel had verteld wat er met hem was gebeurd. De winkelier had er bits aan toegevoegd dat dit de beste smoes was die hij ooit had gehoord, maar dat hij niet aan filantropie deed en dat hij het boek, als hij het wilde hebben, net als iedere andere burger kon kopen.

   Wanneer hij de kleine poort naar de weverij weer ziet maakt zijn teleurstelling plaats voor het eerdere schuldgevoel. Hij had Madan nooit zomaar alleen mogen laten. Hij stapt de lange donkere gang weer in, zijn voetstappen klinken hol op de cementen vloer. Chandan Chandran zit nog steeds geconcentreerd te werken achter zijn getouw, maar de kleine jongen die hij al die tijd heeft beschermd is weg. Als hij niet net de teleurstelling van het boek had gehad, de druk van zijn neef voelde, had geslapen, de zorgen had over zijn ingepikte huis en zijn geld dat niet was teruggegeven na de vijf maanden die hij onschuldig in de gevangenis had doorgebracht, dan had hij het misschien gewoon gevraagd. Maar nu ontsteekt meneer Patel voor het eerst van zijn leven in woede, omdat Madan zomaar is verdwenen. Verontwaardigd verlaat hij het gebouw en hij besluit terug te keren naar Hyderabad, zijn geboortestad.

Over de hele verdieping verspreid staan weefgetouwen, niet van hout zoals in de ateliers en werkplaatsen langs de straat, maar ijzeren, die worden voortgedreven door kleine motoren waarvan de uitlaatgassen via pijpen in het plafond verdwijnen.

   ‘Ik ben de smeerder,’ zegt de jongen trots.

   Madan kijkt vol bewondering naar de knorrende, puffende halfautomatische apparaten vol gespannen garen waar mannen schietspoelen in de vorm van een schuitvormig blokje doorheen werpen en aan de andere kant een rol met stof uit tevoorschijn komt. Zo veel werkende machines bij elkaar heeft hij nog nooit gezien. Bij een van de weefgetouwen ziet Madan de rood-wit geruite stof. Hij wijst ernaar en de jongen knikt enthousiast, zijn woorden verdwijnen in het kabaal van de machines. Overweldigd door de geluiden en bewegingen van alle ijzeren staafjes en buizen, loopt hij achter de olielekkende jongen aan. Ze passeren een wand waar honderden klossen garen staan, in meer kleuren dan hij wist dat er konden bestaan.

   In een hoek bij een ladder staan ze stil, de jongen gebaart Madan dat hij erop moet klimmen. Boven duwt hij een luik open. Een zwaar kruidige lucht komt hem tegemoet. Madan klimt het gat in. Het slecht verlichte kamertje heeft geen ramen of deur. Hier klinkt het ratelen en ronken van de machines veel zachter. Langs de wanden zijn planken aangebracht, overladen met blikken bussen en dozen, kleine houten kistjes, zakjes en flessen gevuld met allerlei onduidelijke zaken. De geur van olie en ijzer is verdwenen en overgenomen door een aroma dat hij niet kent en nooit eerder heeft geroken. De ruimte is zo zwaar beladen met geuren dat hij draaierig wordt en moet gaan zitten. Heel voorzichtig haalt hij adem. De lucht prikkelt de gevoelige binnenkant van zijn neus. Waar hij in de gevangenis vaak probeerde niet te ademen, vooral niet als hij achter het gordijn was, doet hij hier het tegenovergestelde. Hij krijgt geen genoeg van het verdovende gevoel in zijn hoofd en de tinteling in zijn neus. ‘Hé,’ hoort hij de jongen roepen, ‘kom naar beneden!’ Het liefst zou hij nog uren hebben willen zitten ruiken, maar de jongen slaat ongeduldig met zijn hand tegen de ladder om hem aan te sporen vaart te maken. Als hij de trap afklimt moet hij zich goed vasthouden, zo beneveld is hij door de overdaad aan reukstoffen.

   ‘Niet tegen de baas zeggen, hè, dat ik je zijn kamertje heb laten zien?’ zegt de jongen.

   Madan schudt zijn hoofd. Hoe zou hij moeten zeggen wat hij denkt?