8

The Reel Deal was een kleine, zelfstandige videotheek in Aramingo Avenue bij Clearfield, ingeklemd tussen een afhaalvietnamees en een nagelsalon met de naam Claws and Effect. Het was een van de weinige kleine videotheken in Philadelphia die nog niet door Blockbuster of West Coast Video uit de markt waren gedrukt.

Achter de vuile etalageruit hingen posters van films met Vin Diesel en Jet Li, over tien jaargangen van romantische tienerkomedies heen geplakt, tussen de verbleekte zwart-witportretten van al even verbleekte actiesterren: Jean-Claude Van Damme, Steven Seagal, Jackie Chan. In een hoek stond een bord met de tekst:

HIER OOK CULT EN MEXI-MONSTERS!

Jessica en Byrne stapten naar binnen.

The Reel Deal was een lange, smalle zaak met twee rekken met videobanden langs de muren en een dubbelzijdig rek in het midden. Daarboven hingen handgeschreven kaartjes met aanduidingen van het genre:

DRAMA, KOMEDIE, ACTIE, BUITENLANDS, FAMILIE.

Een categorie die ANIME heette, besloeg een derde van een hele wand. Het rek met KLASSIEKERS had een grote selectie Hitchcock-films.

Behalve de videobanden waren er ook kasten met popcorn, frisdrank, chips en filmbladen. Tegen de muren boven de banden hingen omkrullende filmposters, voornamelijk actie- en horrortitels, met wat Merchant-Ivoryfoto's om het niveau wat op te krikken.

Rechts, naast de ingang, was de kassa, op een kleine verhoging. De film op de monitor aan de muur was een bloederige titel uit de jaren zeventig die Jessica niet meteen herkende. De obligaat schaars geklede studente werd in een donkere kelder achternagezeten door een psychopaat met een masker en een mes.

De jongen achter de kassa was een jaar of achttien. Hij had lang, vuil-blond haar en droeg gescheurde jeans, een Wilco T-shirt en een spijkerarmband. Jessica wist niet bij welke tak van grunge ze hem moest indelen: de oorspronkelijke Neil Youngversie, de Nirvana-/Pearl Jamvariant of een nieuwere generatie waarvan zij als stokoude vrouw van dertig nog nooit had gehoord.

Er was een handvol klanten in de zaak. Onder de zoetige lucht van aardbeien wierook was het vage aroma van uitstekende hasj waarneembaar.

Byrne liet de verhuurder zijn legitimatie zien.

‘Hola,' zei de jongen. Zijn bloeddoorlopen ogen gingen schichtig naar het kralengordijn achter hem en toen naar de plek waar Jessica aannam dat hij zijn voorraadje wiet bewaarde.

‘Hoe heet je?’ vroeg Byrne.

‘Hoe ik héét?’

‘Ja,' zei Byrne. ‘Wat mensen tegen je roepen als ze je aandacht willen trekken.’

‘Eh, Leonard,' zei hij. ‘Leonard Puskas. Lenny, dus.’

‘En ben jij de bedrijfsleider, Lenny?’ vroeg Byrne.

‘Nou, niet officieel, nee.’

‘Wat bedoel je daarmee?’

‘Ik bedoel dat ik de zaak open en afsluit, de films verhuur en al het andere werk doe. Voor het minimumloon.’

Byrne hield de video doos van Psycho omhoog die Adam Kaslov had gehuurd. De oorspronkelijke band lag nog bij het audiovisuele lab. Lenny knikte. ‘Hitchcock,' zei hij. ‘Een klassieker.’

‘Ben je een fan?’

‘O ja. Geweldig,' zei Lenny. ‘Hoewel ik nooit veel heb gezien in zijn politieke films uit de jaren zestig, Topaz en Tom Curtain.'

‘Juist.’

‘Maar The Birds? North by Northwest? Rear Window? Top.’

‘En Psycho, Lenny?’ vroeg Byrne. ‘Vond je Psycho goed?’

Lenny ging rechtop zitten, zoog de lucht uit zijn wangen en sloeg zijn armen om zijn borst alsof hij een dwangbuis droeg. Blijkbaar wilde hij iemand imiteren. ‘Ik zou nog geen vlieg kwaad doen, zei hij.

Jessica wisselde een blik met Byrne. Ze haalden allebei hun schouders op. ‘Wie moet dat voorstellen?’ vroeg Byrne.

Lenny leek verpletterd. ‘Dat was Anthony Perkins. Dat zegt hij aan het einde van de film. Nou, hij zegt het niet zelf, natuurlijk. Het is een voice-over. En eigenlijk zegt die voice-over: “Ach, zij zou nog geen vlieg kwaad doen.” Maar...' Lenny’s gekwetste blik maakte plotseling plaats voor grote schrik. ‘Jullie hebben hem toch wel gezíén? Ik bedoel... ik wilde niet... ik hoop niet dat ik nou het einde verraden heb.’

‘Ik heb de film wel gezien,'zei Byrne, ‘maar ik had nog nooit iemand een imitatie van Anthony Perkins zien doen.’

‘Ik kan Martin Balsam ook imiteren. Zal ik het doen?’

‘Straks, misschien.’

‘Oké.’

‘Komt deze band hier uit de winkel?’

Lenny tuurde naar het etiket op de zijkant van de doos. ‘Ja,' zei hij, ‘die is van ons.’

‘We willen weten wie deze film allemaal hebben gehuurd.’

‘Geen punt,' zei hij, op de toon van een FBI-agent. Dit zou een mooi verhaal worden voor bij een joint. Hij zocht onder de balie, haalde een dik boek met een spiraal rug tevoorschijn en bladerde het door.

Het viel Jessica op dat de bladzijden waren besmeurd met alle vlekken die de mensheid kende, en nog een paar andere waar ze liever niet te lang over nadacht.

‘Hebben jullie geen computer?’ vroeg Byrne.

‘Eh, dan heb je ook software nodig,' zei Lenny, ‘en dát gaat geld kosten.’ Lenny koesterde geen warme gevoelens voor zijn baas, dat was duidelijk.

‘Hij is dit jaar maar drie keer uitgeleend,' zei Lenny ten slotte. ‘Gisteren meegerekend.’

‘Aan drie verschillende mensen?’ vroeg Jessica.

'Ja.'

‘Gaat jullie administratie niet verder terug?’

‘Jawel,' zei Lenny, ‘maar we moesten Psycho vorig jaar vervangen. De oude band was gebroken, geloof ik. Het exemplaar dat u daar hebt is maar drie keer uitgeleend.’

‘Dat lijkt me niet veel, voor een klassieke film,' zei Byrne.

‘De meeste mensen huren de dvd.’

‘En dit is jullie enige exemplaar op video?’ vroeg Jessica.

‘Ja, mevrouw.’

Mevrouw, dacht Jessica. Ik ben een mevrouw. 'We hebben de namen en adressen nodig van de mensen die deze band hebben gehuurd.’

Lenny keek naar links en naar rechts, alsof hij overlegde met een paar dure advocaten die hem bijstonden in deze zaak. In werkelijkheid werd hij geflankeerd door twee levensgrote kartonnen foto's van Nicolas Cage en Adam Sandler. ‘Dat mag ik niet doen, geloof ik.’

‘Lenny,' zei Byrne. Hij boog zich naar voren en kromde zijn vinger om de jongen naar zich toe te wenken. Lenny gehoorzaamde. ‘Heb je mijn legitimatie gezien toen ik binnenkwam?’

‘Ja, natuurlijk.’

‘Goed. Dan doe ik je een voorstel. Als jij me die informatie geeft, zal ik het feit negeren dat het hier net zo ruikt als in de studio van Bob Mar-ley. Oké?’

Lenny deinsde terug. Blijkbaar leefde hij in de veronderstelling dat de aardbeienwierook de lucht van zijn joint voldoende maskeerde. ‘Oké. Geen punt.

Lenny zocht een pen en Jessica wierp een blik op de monitor aan de muur, waar inmiddels een volgende film te zien was: een oude zwart-witfilm met Veronica Lake en Alan Ladd.

‘Moet ik de namen opschrijven?’ vroeg Lenny.

‘Dat kunnen we zelf nog wel,' antwoordde Jessica.

Behalve door Adam Kaslov was de film gehuurd door twee andere mensen, een zekere Isaiah Crandall en een vrouw die Emily Trager heette. Ze woonden allebei binnen drie of vier straten van de videotheek.

‘Ken je Adam Kaslov goed?’ vroeg Byrne.

‘Adam? O ja. Goeie vent.’

‘Hoezo?’

‘Nou, hij heeft een goede smaak qua films. En hij betaalt zonder mopperen zijn boetes als hij te laat is. We praten wel eens over filmhuis films. We zijn allebei fan van Jim Jarmusch.’

‘Komt Adam hier vaak?’

‘Redelijk. Twee keer in de week, zo’n beetje.’

‘En alleen?’

‘Meestal. Hoewel ik hem ook eens met een oudere vrouw gezien heb.’ ‘Weet je wie dat was?’

‘Nee.’

‘En hoe oud is ouder?’ vroeg Byrne.

‘Vijfentwintig of zoiets.’

Jessica en Byrne wisselden een blik en zuchtten. ‘Hoe zag ze eruit?’ 'Blond, knap, goed figuur. Nou ja, voor een oudere vrouw dan.’

Jessica tikte op het boek. ‘Ken je een van die andere twee mensen?’ vroeg ze.

Lenny draaide het boek naar zich toe en las de namen. ‘Ja, Emily ken ik wel.’

‘Komt ze hier vaak?’

‘Jawel.’

‘Wat kun je ons over haar vertellen?’

‘Niet veel,' zei Lenny. ‘Ik bedoel, we zijn niet bevriend of zo.’

‘Alles wat je weet kan nuttig zijn.’

‘Nou, als ze een film huurt koopt ze ook altijd een zakje Twizzlers met kersensmaak. Ze heeft wat te veel parfum op, maar als je weet hoe andere mensen soms stinken als ze binnenkomen ruikt ze eigenlijk wel lekker.’

‘Hoe oud is ze?’ vroeg Byrne.

Lenny haalde zijn schouders op. ‘Geen idee. Zeventig?’

Jessica en Byrne keken elkaar nog eens aan. Ze waren er redelijk van overtuigd dat de ‘oude vrouw’ op de band een man moest zijn, maar er gebeurden wel vreemdere dingen.

‘En die meneer Crandall?’ vroeg Byrne.

‘Die ken ik niet. Wacht even.’ Lenny pakte nog een opschrijfboek en bladerde het door. ‘Ja, hier. Hij is pas een week of drie lid.’

Jessica noteerde het. ‘Ik heb ook de namen en adressen van alle andere werknemers nodig.’

Lenny keek weer fronsend, maar nam niet de moeite om te protesteren. ‘We zijn maar met ons tweeën. Juliet en ik.’

Daarop stak een jonge vrouw haar hoofd door het kralengordijn. Ze had duidelijk meegeluisterd. Als Lenny Puskas model kon staan voor grunge, was zijn collega een schoolvoorbeeld van een goth: klein en gedrongen, met zwart paars haar, donkerrood gelakte nagels en zwarte lippenstift. Ze droeg een lange, gele, klassieke taf zijden jurk met Doc Martens en een bril met een wit montuur en dikke glazen.

‘Goed,' zei Jessica. ‘Ik hoef alleen de adressen waar ik jullie kan bereiken.’

Lenny schreef ze op en gaf het briefje aan Jessica.

‘Worden hier veel films van Hitchcock gehuurd?’ vroeg Jessica.

‘Ja,' zei Lenny. ‘We hebben de meeste wel, ook een paar heel vroege, zoals The Lodger en Young and Innocent. Maar de meeste mensen huren een dvd, zoals ik al zei. Die oude films zien er veel beter uit op schijf. Vooral in de Criterion Collection.’

‘Wat is de Criterion Collection?' vroeg Byrne.

‘Remasters van klassieke en buitenlandse films, met heel veel extra’s erbij. Prachtige kwaliteit.’

Jessica maakte wat notities. ‘Weet je iemand die erg veel Hitchcock-films huurt, of iemand die er speciaal naar heeft gevraagd?’

Lenny dacht na. ‘Niet echt. Er schiet me zo niemand te binnen.’ Hij draaide zich om en keek zijn collega aan. ‘Jools?’

Het meisje in de gele jurk van taf zijde slikte even en schudde haar hoofd. Ze was niet blij met dit bezoekje van de politie.

‘Sorry,' zei Lenny.

Jessica keek naar de vier hoeken van de zaak. Achterin hingen twee beveiligingscamera’s. ‘Heb je de banden van die camera’s?’

Lenny snoof nog eens. ‘Eh, nee. Ze hangen er alleen voor de show. Ze werken niet echt. Eerlijk gezegd mogen we al blij zijn dat er een slot op de voordeur zit.’

Jessica gaf Lenny een paar kaartjes. ‘Als je je nog iets herinnert in verband met deze band, bel me dan op dit nummer.’

Lenny pakte de kaartjes aan alsof ze in zijn handen konden exploderen. ‘Goed hoor. Geen punt.’

De twee rechercheurs stapten naar buiten en liepen naar hun dienstauto, een Taurus die een halve straat verderop stond geparkeerd. Allerlei vragen spookten door hun hoofd. De belangrijkste was of ze werkelijk een moord hadden gezien. Dat was een typisch trekje van de Moordbrigade in Philadelphia. Ze hadden altijd te veel werk, en als er maar de kleinste kans bestond dat je je tijd verdeed aan iets wat een zelfmoord of een ongeval bleek te zijn, zeurde je net zo lang tot je de zaak aan een ander kon overdragen.

Maar de baas had hun deze klus opgedragen, dus gingen ze ermee door. Het onderzoek naar een moordzaak begon in het algemeen met een slachtoffer en een plaats delict. Meestal niet eerder.

Ze stapten in de auto en gingen op weg voor een gesprekje met Isaiah Crandall, liefhebber van klassieke films en wellicht een psychotische moordenaar.

Aan de overkant van de videotheek, in de schaduw van een portiek, volgde een man wat er zich afspeelde in The Reel Deal. Hij was onopvallend in alle opzichten, behalve in zijn talent om zich aan zijn omgeving aan te passen, als een kameleon. Op dit moment had hij wel iets van Harry Lime in The Third Man.

Later die dag zou hij misschien Gordon Gekko zijn in Wall Street.

Of Tom Hagen in The Godfather.

Of Babe Levy in Marathon Man.

Of Archie Rice in The Entertainer.

Want als hij voor zijn publiek verscheen, kon hij iedereen zijn die hij wilde, elk karakter dat hem voor de geest kwam: een arts, een dokwerker, de drummer in een feest orkest. Hij zou een priester kunnen spelen, een portier, een bibliothecaris, een reisagent of zelfs een politieman.

Hij was iemand van duizend vermommingen, bedreven in poses en dialecten. Hij speelde alles wat er van hem gevraagd werd.

Zoals acteurs dat doen.