≡

5

Toen hij uit de presidentiële loge wegliep om te ontsnappen aan de stem van Pereira, viel de dubbelganger uit zijn rol, dat weet hij. Hij weet ook dat hij op zijn post had moeten blijven en kapitein Guerrilho Martins verslag laten uitbrengen aan kolonel Eduardo Rist, zoals het respect voor de hiërarchische weg dat vereist. Veel stelt het niet voor, een piepklein overtredinkje, het allereerste trouwens, maar het zal de loop van zijn bestaan ingrijpend gaan wijzigen – zonder overigens zijn lot te veranderen – en dat, zal hij later zeggen, ‘dat wist ik nog niet’.

In het kantoor van Pereira (het kantoor waar Pereira hem onder andere de tango heeft leren dansen), veroorlooft de dubbelganger zich een ogenblik rust. Hij zit kalm te roken terwijl hij het door de mannen van Guerrilho Martins in beslag genomen materiaal bekijkt: een soort fotografisch kastje op een driepoot, voorzien van een slinger (een projectieapparaat, hij heeft zoiets nog nooit gezien), vier platte, ronde metalen dozen, de dubbelganger maakt er een open en breekt er een nagel op (een film, hij heeft zoiets nog nooit gezien) en een rol van die affiches die de onbekende op de muren in Teresina plakte.

‘Ah! daar is ie, de doodzonde…’

Op het affiche, eenmaal uitgerold op het bureau, staat het gezicht van een man die noch Christus Koning, noch president Pereira da Ponte is. Een krullenkop onder een scheefstaande, te kleine bolhoed. Met één oogopslag begrijpt de dubbelganger de reactie van Guerrilho Martins. Je moet wel een flinke dosis lef hebben om op de muren van Teresina zo’n uitgesproken opruiend hoofd aan te plakken. Alles in dit gezicht is spottend. Het glimlachje met die opgetrokken mondhoek is spottend: ‘Gelooft u het echt?’ De andere mondhoek, die naar beneden wijst, is spottend: ‘Heeft u even pech gehad!’ Het rechter, wijd opengesperde oog is spottend: ‘Bent u er zo ingelopen?’ De neerhangende linker wenkbrauw is spottend: ‘Arme stakkers…’ Het licht in zijn blik is spottend, zijn aanhalingstekenvormige kuiltjes zijn spottend, zijn (valse?) snor is spottend…

En heel die spotternij etaleert zijn naam: Charlie Chaplin.

§

Geestigheid, opstandigheid, beslistheid…Meer dan een paljas, een draaksteker. Onruststoker.

Vastbesloten het hele land aan het lachen te maken. Ten koste van wie?

Dat moeten de mannen van Guerrilho Martins hem hebben gevraagd.

Hoe ziet hij eruit, die Chaplin, ‘in het echt’?

§

‘Laat de gevangene binnenkomen.’