47

'Je haar gevoeld?' zei Dors Venabili. Ze keek naar zijn haar alsof ze van plan was hetzelfde te gaan doen.

Seldon leunde een beetje achterover. 'Alsjeblieft niet. De vrouw maakte het tot een perversie.'

'Ik neem aan dat het dat ook was, vanuit haar gezichtspunt. Vond je het zelf niet lekker?'

'Lekker? Ik kreeg er kippenvel van. Toen ze ophield kon ik eindelijk weer ademhalen. Ik zat er de hele tijd aan te denken wat ze nog meer voor voorwaarden zou stellen.'

Dors begon te lachen. 'Was je bang dat ze met je naar bed wilde? Of hoopte je dat?'

'Ik kan je verzekeren dat ik daar niet aan durfde te denken. Ik wilde alleen maar dat Boek.'

Ze waren in hun kamer en Dors zette haar stoorzender aan om te zorgen dat ze niet konden worden afgeluisterd.

De Mycogener avond zou gaan vallen. Seldon had zijn huidkapje afgedaan en zijn mantel uitgetrokken en had een bad genomen. Hij had speciale aandacht aan zijn haar geschonken en het niet minder dan twee keer gewassen en uitgespoeld. Hij zat nu op zijn bed in een licht nachtgewaad dat in de kast had gehangen.

Dors keek hem aan met pretoogjes en zei: 'Wist ze wel dat je ook borsthaar hebt?'

'Ik hoopte vurig dat ze niet op dat idee zou komen.'

'Arme Hari. En het is zo natuurlijk, zo logisch. Ik zou waarschijnlijk hetzelfde gehad hebben, als ik alleen was met een Broeder. Sterker nog, dat zou nog veel erger geweest zijn. Als Mycogener zou hij vast denken dat ik als vrouw zijn orders zonder pardon zou moeten uitvoeren.'

'Nee, Dors. Je mag dan denken dat het heel normaal was, maar jij hebt het niet meegemaakt. De arme vrouw was in een staat van grote seksuele opwinding. Al haar zintuigen haalde ze erbij... ze rook aan haar vingers, likte eraan. Als ze mijn haar had kunnen horen groeien, had ze gretig geluisterd.'

'Maar dat bedoel ik juist met "heel gewoon". Alles wat verboden is, wordt seksueel aantrekkelijk. Zou jij speciaal in borsten geïnteresseerd zijn, als je in een maatschappij leefde waarin ze voortdurend ontbloot waren?'

'Ik hou het voor mogelijk.'

'Zou je niet meer geïnteresseerd zijn als ze altijd bedekt waren, zoals in de meeste maatschappijen het geval is? Luister. Laat me je eens iets vertellen dat ik heb meegemaakt. Ik verbleef aan een meer op Cinna, een recreatiemeer. Ik neem aan dat jullie die op Helicon ook wel hebben, stranden, dat soort dingen?'

'Natuurlijk,' zei Seldon licht geïrriteerd. 'Wat voor idee heb jij eigenlijk over Helicon? Alleen maar bergen en rotsen, met hier en daar een waterbron om uit te drinken?'

'Ik bedoelde er niets verkeerds mee, Hari. Ik wil alleen maar dat je mijn verhaal kunt volgen. Op onze stranden op Cinna doen we niet moeilijk over kleren... of de afwezigheid daarvan.'

'Naaktstranden?'

'Niet helemaal, al denk ik dat als iemand al zijn of haar kleren uit zou doen, dat weinig problemen zou geven. Het is gebruikelijk om een bepaald fatsoensminimum aan kleren aan te houden, maar ik moet toegeven dat datgene wat wij fatsoenlijk vinden, weinig aan de verbeelding overlaat.'

'Op Helicon hebben we wat hogere fatsoensnormen,' zei Seldon.

'Ja, dat kon ik wel merken aan hoe je met mij omging, maar iedere wereld heeft zo zijn gebruiken. In elk geval zat ik op het kleine strand aan het meer toen er een jongeman op me af kwam die ik eerder die dag gesproken had. Een nette vent op wie weinig aan te merken viel. Hij ging op de leuning van zijn stoel zitten en zette zijn rechterhand op mijn linkerdij, die natuurlijk bloot was, om zijn evenwicht te bewaren.

'Nadat we anderhalve minuut of zo gepraat hadden, zei hij schelms: "Hier zit ik dan. We kennen elkaar nauwelijks en toch lijk ik het heel normaal te vinden dat ik mijn hand op je dij houd. Sterker nog, jij lijkt het ook volkomen normaal te vinden, want je lijkt je er weinig van aan te trekken dat ik mijn hand gewoon laat rusten."

'Pas toen werd ik me van zijn hand op mijn dij bewust. Naakte lichaamsdelen in het openbaar lijken in te boeten aan seksuele aantrekkingskracht. Zoals ik al zei, juist het verbergen ervan is cruciaal. En de jongeman dacht er net zo over, want hij vervolgde: "En als ik je onder meer formele omstandigheden ontmoet zou hebben en je droeg een jurk, dan zou geen haar op je hoofd eraan denken om mij toe te staan je jurk op te tillen, en mijn hand op je dij te leggen waar ik hem nu heb."

'Ik lachte en we praatten nog wat over koetjes en kalfjes. Nu de jongeman de aandacht op zijn hand gevestigd had, vond hij het uiteraard niet langer gepast hem daar te houden, dus hij trok zijn hand weer terug.

'Die avond kleedde ik me voor het avondeten met meer aandacht dan anders, en ik verscheen in meer formele kleding aan tafel dan vereist was of dan andere vrouwen in de eetzaal droegen. Ik zag de jongeman weer. Hij zat aan een tafel te eten. Ik liep naar hem toe, begroette hem en zei: "Hier ben ik, in een jurk. Mijn linkerdij eronder is naakt. Je hebt mijn toestemming. Til mijn rok op en leg je hand op mijn linkerdij waar je hem vandaag ook liet rusten."

'Hij probeerde het, dat moet ik hem nageven, maar iedereen zat naar ons te kijken. Ik had hem niet tegengehouden en niemand anders had hem tegengehouden, maar toch kon hij er niet toe komen te doen wat ik gezegd had. Toch was het even publiekelijk als eerder die dag en dezelfde mensen omringden ons. Het was duidelijk dat het initiatief van mij was uitgegaan en dat ik geen bezwaren had, maar hij kon zichzelf er niet toe zetten de fatsoensregels te overtreden. De omstandigheden die die middag hand-op-dij waren geweest waren 's avonds niet langer hand-op-dij, en dat betekende meer dan enige logica ooit kan uitleggen.'

'Ik zou mijn hand op je dij gelegd hebben,' zei Seldon.

'Zeker weten?'

'Absoluut.'

'Zelfs al zijn jullie fatsoensregels op het strand strenger dan onze?'

'Ja.'

Dors ging op haar eigen ledikant zitten en strekte zich uit, haar handen onder haar hoofd gevouwen. 'Dus het stoort je ook niet echt dat ik een nachthemd aanheb met heel weinig eronder.'

'Ik kan niet zeggen dat ik geschokt ben. En wat dat storen betreft, dat hangt ervan af wat je daarmee bedoelt. Ik ben me heel wel bewust van wat je aanhebt.'

'Als we hier een tijdje opgesloten zitten, moeten we proberen niet aan dat soort dingen te denken.'

'Wat we ook kunnen doen is er ons voordeel mee doen,' grinnikte Seldon. 'En ik vind je haar bijzonder leuk. Na de hele dag tegen een kaal hoofd aangekeken te hebben, is het een lust voor het oog om je haar weer te zien.'

'Als je er maar van afblijft. Ik heb het nog niet gewassen.' Ze kneep haar ogen halfdicht. 'Het is interessant. Jij hebt de formele en de informele fatsoensregels van elkaar losgekoppeld. Wat je zegt komt erop neer dat Helicon in de informele sfeer fatsoenlijker is dan Cinna en op het formele vlak juist minder fatsoenlijk. Klopt dat?'

'Eerlijk gezegd heb ik het alleen maar over de jongeman die zijn hand op je dij legde en mijzelf. Hoe representatief die jongeman of ik zijn voor onze respectievelijke wereldgenoten weet ik niet. Ik kan me voorstellen dat beide werelden zowel heel fatsoenlijke types als losgeslagen idioten herbergen.'

'We hebben het nu over sociale druk, sociale controle. Ik heb weinig gereisd in de Galaxis, maar ik heb heel wat sociale geschiedenis moeten bestuderen. Op de planeet Derowd is er een tijd geweest dat seks voor het huwelijk volkomen vrij was. Voor de mensen die niet getrouwd waren, was het toegestaan seksuele relaties te onderhouden met meerdere personen, al of niet tegelijk, en seks in het openbaar werd alleen maar als stuitend ervaren als het verkeer erdoor gestremd werd. Maar na het huwelijk was de monogamie absoluut en daar werd ook strikt de hand aan gehouden. De theorie erachter was dat, als de jeugd zich voldoende had uitgeleefd, ze zich daarna met de serieuzere dingen des levens kon gaan bezighouden.'

'Werkte het?'

'Ongeveer driehonderd jaar geleden zijn ze ermee gestopt, maar sommigen van mijn collega's beweren dat dat te wijten was aan druk van andere werelden. Die verloren te veel toeristen aan Derowd. Er bestaat wel degelijk zoiets als Galactische sociale controle.'

'En misschien ook wel economische druk.'

'Misschien. Trouwens, aan de Universiteit heb ik ook volop de gelegenheid om sociale controle te bestuderen, zelfs zonder daarvoor te hoeven reizen. Ik ontmoet mensen van allerlei planeten of van andere sectoren op Trantor en een van de favoriete spelletjes aan het instituut voor sociale wetenschappen is het vergelijken van de verschillende sociale pressiemiddelen. Hier in Mycogen, bijvoorbeeld, heb ik de indruk dat seks aan strenge regels is onderworpen en alleen wordt toegestaan als die regels ook strikt worden nageleefd. Het taboe dat erop rust maakt die regels alleen maar strenger. In de Streeling Sector wordt er ook nooit over seks gepraat, maar veroordeeld wordt het evenmin. In de Jennat Sector, waar ik eens een week lang onderzoek heb gedaan, wordt er eindeloos over seks gediscussieerd, maar alleen met de bedoeling het te veroordelen. Ik vermoed dat er geen twee sectoren op Trantor zijn - of geen twee werelden buiten Trantor - waar de mensen hetzelfde denken over seks.'

'Weet je hoe het uit jouw mond klinkt?' vroeg Seldon. 'Het klinkt alsof...'

'Ik zal je vertellen hoe het klinkt,' onderbrak Dors hem. 'Al dat gepraat over seks maakt één ding duidelijk voor mij. Ik laat je simpelweg niet meer uit het zicht verdwijnen.'

'Wat?'

'Ik heb je twee keer laten gaan, de eerste keer door een beoordelingsfout van mij, de tweede keer doordat je me geen keus liet. Beide keren was het duidelijk verkeerd. Je weet wat er de eerste keer met je gebeurde.'

Verontwaardigd zei Seldon: 'Ja, maar de tweede keer gebeurde er niets met me.'

'Je had je bijna een heleboel moeilijkheden op de hals gehaald. Stel je voor dat je betrapt was terwijl je je seksueel te buiten ging met een Zuster?'

'Ik ging me niet...'

'Je hebt gezegd dat ze zeer opgewonden raakte.'

'Maar...'

'Het was verkeerd. Laat het alsjeblieft tot je doordringen, Hari. Van nu af aan ga je nergens meer heen zonder mij.'

'Kijk eens hier,' zei Hari op kille toon. 'Het was mijn bedoeling om meer aan de weet te komen over de geschiedenis van Mycogen en dankzij die zogenaamde seksuele escapade met een Zuster heb ik een boek... het Boek.'

'Het Boek! Dat is waar, je hebt het Boek. Laten we het eens bekijken.'

Seldon haalde het te voorschijn en Dors woog het zorgvuldig op haar hand.

'Misschien hebben we er wel niets aan, Hari. Dit boek ziet er niet uit of het in wat voor projector dan ook past. Dat betekent dat je een Mycogener projector te pakken moet zien te krijgen en dan vragen ze natuurlijk waar je die voor nodig hebt. Dan komen ze erachter dat je dit Boek hebt en nemen ze het je weer af.'

Seldon glimlachte. 'Als je de juiste veronderstellingen deed, Dors, zouden je conclusies de enige juiste zijn, maar het toeval wil dat dit niet het soort boek is dat jij denkt. Het hoeft niet in een projector. Het materiaal is op pagina's gedrukt en die pagina's sla je om. Regendruppel Drieënveertig heeft het me uitgelegd.'

'Een drùkboek!' Het was niet duidelijk of Dors geschokt was of geamuseerd. 'Dat is een boek uit het stenen tijdperk.'

'Het is in ieder geval ouder dan het Imperium,' zei Seldon, 'maar niet helemaal. Heb je ooit een drukboek gezien?'

'En dat vraag je aan een geschiedkundige? Natuurlijk, Hari.'

'Ja, maar ik bedoel een als dit.'

Dors maakte het Boek glimlachend open. Ze sloeg een bladzij om, nog een bladzij, liep toen snel het hele boek door. 'Er staat niets in,' zei ze.

'Dat lijkt alleen maar zo. De Mycogeners zijn wel erg hardnekkig in hun primitivisme, maar niet altijd even consequent. Ze houden zich bij de essentie van het primitieve, maar hebben er geen bezwaar tegen om het aan te passen met moderne technologie als dat beter uitkomt. Wie weet?'

'Misschien, Hari, maar ik heb geen idee wat je bedoelt.'

'De pagina's zijn niet leeg, ze zijn bedekt met microscopisch kleine lettertjes. Geef eens hier. Kijk, als ik dit afbeeldinkje van die onvolgroeide maisaar aan de binnenkant van het omslag indruk... kijk!'

De pagina waar het boek lag opengeslagen, was opeens bedekt met tekst die langzaam naar boven wegliep.

'Je kunt de snelheid waarmee de tekst beweegt aan je leessnelheid aanpassen door de aar de ene of de andere kant op te draaien. Als de tekst helemaal verdwenen is, dus als je in feite onder aan de pagina bent, loopt de hele tekst weer terug en verdwijnt. Je gaat dan gewoon op de volgende pagina verder.'

'En waar komt de energie vandaan die dat allemaal regelt?'

'Er zit een microfusiebatterijtje in dat net zo lang meegaat als het Boek zelf.'

'Dus als de batterij op is...'

'Dan gooi je het Boek weg. Het kan zelfs gebeuren dat je het Boek eerder moet weggooien omdat het helemaal versleten is. Dan moet je een ander exemplaar kopen. De batterij kan niet vervangen worden.'

Dors nam het Boek weer aan van Seldon en bekeek het van alle kanten. 'Ik moet toegeven dat ik van een dergelijk boek nog nooit gehoord heb.'

'Ik ook niet. De Galaxis is zo snel gegaan in de visuele technologie, dat het deze fase domweg heeft overgeslagen.'

'Maar dit is ook visuele technologie.'

'Ja, maar niet zoals wij dat gewend zijn. Dit soort boeken heeft trouwens wel voordelen. Er gaat veel meer tekst in dan wij van een boek gewend zijn.'

'Hoe zet je dit ding aan?' vroeg Dors. 'Laat mij eens kijken of het me lukt.' Ze had het Boek op een willekeurige bladzij opengeslagen en zette de tekst in beweging. 'Ik ben toch bang dat je er weinig aan zult hebben, Hari. Het is pre-Galactisch. Ik bedoel het Boek zelf niet, ik bedoel wat hier gedrukt staat... de taal.'

'Kun jij het lezen, Dors? Als historica...'

'Ik ben gewend aan oude talen... maar er zijn grenzen. Dit is veel te oud voor mij. Ik kan zo hier en daar wel wat volgen, maar niet genoeg om er iets zinnigs van te maken.'

'Uitstekend,' zei Seldon. 'Als het zo oud is, is het ook nuttig voor mij.'

'Niet als je het niet kunt lezen.'

'Ik kan het wel lezen,' zei Seldon. 'Het is tweetalig. Je denkt toch niet dat Regendruppel Drieënveertig dat oude schrift kan lezen?'

'Als ze goed onderwezen is, waarom niet?'

'Omdat ik vermoed dat vrouwen hier niets leren dat verder gaat dan het huishouden. Er zijn geleerden die dit kunnen lezen, maar de rest heeft een Galactische vertaling nodig.' Hij drukte op een andere aar. 'En die krijg je op deze manier.'

De teksten veranderden in leesbaar Galactisch.

'Fantastisch,' zei Dors vol bewondering.

'We zouden nog wat van de Mycogeners kunnen leren, alleen doen we het niet.'

'We hebben dit ook nooit geweten.'

'Dat geloof ik niet. Ik weet er nu van. En jij weet ervan. Er moeten andere mensen van buiten zijn die hier weleens komen, uit commerciële of politieke overwegingen, anders zouden die huidkapjes niet klaarliggen. Dus er moeten voor ons óók mensen geweest zijn die een glimp van zo'n drukboek hebben opgevangen en die gezien hebben hoe ze werkten. Maar het is waarschijnlijk afgedaan als een curiosum. Echt bestudeerd hebben ze het niet, want het was toch maar iets van Mycogen.'

'Maar is het het bestuderen waard?'

'Natuurlijk. Alles is het bestuderen waard. Zo zou het tenminste moeten zijn. Hummin zou dit gebrek aan belangstelling waarschijnlijk uitleggen als een ander symptoom van degeneratie in het Imperium.'

Hij tilde het Boek op en zei opgewonden: 'Maar ik ben wel nieuwsgierig en ik zal het lezen en misschien helpt het me een stap verder in de richting van de psychohistorie.'

'Ik hoop het,' zei Dors, 'maar als ik je een goede raad mag geven, ga dan eerst slapen en bekijk het morgen met frisse ogen. Je zult er weinig van opsteken als je boven het Boek in slaap sukkelt.'

Seldon aarzelde even. 'Wat ben je moederlijk!' zei hij toen.

'Ik hou je in de gaten.'

'Maar ik heb al een moeder op Helicon. Ik zou je liever als vriendin willen.'

'Wat dat betreft kan ik je geruststellen. Ik ben je vriendin geweest vanaf het moment dat ik je voor het eerst zag.'

Ze glimlachte naar hem en Seldon aarzelde, alsof hij niet zeker wist wat hij hierop moest zeggen. Op het laatst zei hij: 'Dan volg ik je raad op - de raad van een vriendin - en ga ik eerst slapen voor ik ga lezen.'

Hij wilde het Boek op het kleine tafeltje tussen de twee ledikanten in leggen, aarzelde, draaide zich om en legde het onder zijn kussen.

Dors Venabili begon zachtjes te lachen. 'Ik denk dat je bang bent dat ik vannacht wakker word en in het Boek ga liggen lezen voor jij de kans krijgt. Waar of niet?'

'Misschien wel,' zei Seldon. Hij probeerde zijn schaamte te verbergen. 'Zelfs vriendschap is beperkt en dit is mijn Boek en het is mijn psychohistorie.'

'Je hebt gelijk,' zei Dors, 'en ik beloof je dat we er niet over twisten. Trouwens, toen ik je daarstraks in de rede viel, wilde je iets zeggen. Weet je nog?' Seldon dacht even na. 'Nee.'

In het donker kon hij alleen maar aan het Boek denken. Hij dacht geen moment meer aan het verhaal van de hand op de dij. Hij was het zelfs alweer vergeten, bewust althans.